"örnekseme" ne demek

• isim Örneksemek işi
  
• dil bilgisi Bir kelime veya ek örnek tutularak başka kelime ve eklerin yaratılması, kıyas, analoji
  ""Örnekseme" sözü "mühimseme", "önemseme" sözleri örnek tutularak yapılmıştı."

kıyâs. ~ yoluyla, Örneksenerek: kıyâsen.

Bir kelimenin her hangi bir ilgi ile kendisine yakın sayılan başka bir kelimeye şekilce veya anlamca örnek tutulması. Örneksemenin türlüçeşitleri var:

1. MADDE ÖRNEKSEMESİ veya ÖZÜMLEMELİ yahut İÇ ÖRNEKSEME An. matérielle, assimilatrice ou interne) : Çarşamba'ya bakarak Perşembe'nin Perşembe olması gibi.

2. ŞEKİL veya YAPILIŞ ÖRNEKSEMESİ yahut YARATICI veya DIŞ ÖRNEKSEME (An. formelle, morphologique, créatrice ouexterne) : Alacağım şekline bakılarak Alacaksın yerine Alacağın denmesi gibi.

3. SÖZLÜKÇE ÖRNEKSEME (An. léxicologique) : Yalanc kelimesinin şekline bakılarak Sahici yapılması gibi. Bu örnekseme, "Yalandan yalancı çıkarsa sahi'den ne çıkar?" gibi bir onartı ile yapıldığından, buna ONARTILI ÖRNEKSEME (An. proportionnelle) de denir.

4. ANLAM ÖRNEKSEMESİ (An. notionnelle) Vefakar, fedakâr kelimelerinin taşıdıkları iyilikçi anlamlara bakılarak Cefakâr kelimesinin aısl anlamının tersine bir anlama alınması kibi, ki bu, şekil bakımından birer örnekseme olan ve GRAMATİKAL ÖRNEKSEME (An. grammaticale) adı altında toplanan 1, 2 ve 3 numaralı örneksemelere karşı tutuluyor.

İki terim arasında bir benzerlik kuran söz sanatı: gönül gözü; çiçeklerin dili.

Genel olarak benzer olmayan ve bir kavram altında toplanamayan nesneler arasında kimi yanları, özellikleri ve ilişkileri bakımından benzerlik kurulması.

Yasa yargılarının, birbirine benzeyen sosyal kuruluşlara ilişkin özel yargıların, ayrıntılarını öngören ve belirten ve sonunda birini ötekinden üstün ya da aşağı tutan değer ölçüsü.

(Derleme.. benzetme, örnekleme) Bir sözcük örnek tutularak başka sözcüklerin yaratılması: Sağlam sözcüğü örnek tutularak toplam sözcüğünün yaratılması veya çarşamba sözcüğünün örnek tutularak pençşembih sözcüğünün perşembe olması gibi.