Güncel Türkçe Sözlük
-
isim Benzeşim, benzeşme
-
dil bilgisi Örnekseme
-
mantık Andırışma
Felsefe Terimleri Sözlüğü
bk. benzeşim
Vikipedi
Analoji; iki farklı şey arasındaki benzerlik veya benzerliklerden hareket edilerek birincisi için dile getirilenlerin diğeri için de söz konusu olduğunu ileri sürmektir (çıkarım). Astronomi, antropoloji, psikoloji gibi daha çok benzetmeler yoluyla sonuca gitmek zorunda kalınan bilgi dallarında kullanılan bir problem çözme/sonuca ulaşma yöntemidir. Ulaşılan sonuçlar, gözlem ve deneyle kanıtlanmadıkça ihtimaliyet düzeyinde kalır.
Analojide (benzetme) ilişkinin muhakeme edilmesi gerektiren analoji türüdür. Basit bir dille açıklamak gerekirse a:b=c:d ifadesinde belirtilen (kuş:tüy=köpek:?) ilişkinin kurulmasını gerektirir. Yapısal teoride benzerliğin kurulması benzerliğin anlaşılmasını sağlayan kurallarla ilgilidir. Temsil edilen bilginin sözdizimi kuralları bu kurallara bağlıdır. Soyutlanmış yüklemler yerine, üst düzey ilişkilerin kullanılarak yapıldığı planlamalar tercih edilir. Pragmatik teori ise analojiyi, amacı doğrultusunda ele alır. Amaç bilinmeyenin bilinenler ile benzeştirme yoluyla anlaşılır kılınmasıdır.
Pragmatik teoride ana etken bir kaynaktan hedefe doğru planlanırken bilginin amacı (anlaşılır olması)dır. Analoji faklı planlamalar gerektirebilir. Bu nedenle kaynak analogtan hedef analoga transfer edilen şeyin ne olduğu çeşitli faktörlerle belirlenir.Mason, L. “Cognitive and Metacognitive aspects in Conceptual Change by analogy” Instructional Science. 1994. 22:157-187
Örneğin deprem oluşumu yaydaki gerilimin boşalması ile şu şekilde anlatılır;
- Hedef kavramının tanıtılması (deprem)
- Benzer kavramın incelenmesi (ok ve yay)
- Hedef ve benzer kavram ile ilgili açıklayıcı tanımlamanın yapılması (toprak ve ip)
- Benzerliğin ayrıntısının çıkarılması (enerji)
- Sonucun çıkarılması (toprakta oluşan gerilim enerjisi
Analoji yapılırken benzerliğin uymayan yönünün belirtilmesi gereklidir.
DEPREM - OK-YAY
Fay hattı - Yay
Toprak - Yayın İpi
Gerilim Enerjisi - Ok Küçükturan, G. Vd. “Okul Öncesi dönem 6 Yaş Grubu Çocuklarına Depremin Oluşumu, Deprem-Fay ve Yer İlişkisinin Analoji Tekniği ile Öğretimi” Ulusal Fen Bilimleri Kongresi. 2000
"analoji" kelimesinin kullanım örnekleri.
Buradan bir analoji yapacak olursam “bedenin zekatı da kişilik ve şahsiyettir”.
Bir nevi analoji yaparak Avrupa Birliği örgütlenmesinin çeşitli özelliklerini ikili (metropolitan) belediye sistemine taşıdığımızda karşımıza nasıl bir düzen çıkar?
Analoji ile şu noktalar öne çıkmaktadır: * Demokrasi, katılım ve çoğulculuk temelinde örgütlenmesi, seçilmişlerin vatandaşlarca sıkı takibinin yapılabildiği esas belediye, * Esas belediyelerin eşit katılım ile bir araya gelerek oluşturduğu Metropolitan Alan Konseyi, * Esas belediye meclislerinin kendi aralarında yapacakları seçim ile yüzde 10 üyesinin Metropolitan Alan Meclisi’ne seçimi, * Tamamlayıcı belediyenin iş ve işlemlerini yerine getirmek üzere Metropolitan Alan Komisyonu ve komisyon başkanı,Aslolan ilçe meclisi Bu sistemde temel alınması gereken dengelerin ve kontrol mekanizmalarını iyi kurgulanmasıdır.
Sözcülerden Amadeu Altafaj, Portekiz ve İspanya arasında analoji yapmamak gerektiğini belirterek “İspanyol ekonomisinin önemli zorlukları var ancak yükümlülüklerini yerine getiriyor” dedi.
Benzer analoji tum tip branslarinda vardir ama `implicit` dir, Psikiyatri de biz bunlari `explicit` hale getiriyoruz.
Şehirleşmede Arabistan’dan bahsetmek, kelimelere veya çıplak gözle görülen kaba benzerliklere bakarak analoji (benzetme mantığı) yapmanın yanlışlığını gösterecek tipik bir örnektir.
Bir analoji yapmak gerekirse batı toplumu için satranç ne ise uzak doğu toplumları için Go da aynı öneme ve organizasyona sahip.
Eğer bir analoji gerekiyorsa, aklınıza Irak’ta Cumhurbaşkanı Yardımcısı Tarık El-Haşimi’nin bir gecede ‘terörist’ olarak idamla yargılandığı dava gelsin.
Toplantı sonrası Türk gazetecilerin sorularını yanıtlayan Conte neden bu hareketi yaptığını şöyle açıkladı: "Bu hareketi yaptım çünkü bir tesadüfle karşı karşıyayız, bir analoji (iki farklı şey arasındaki benzerlik) söz konusu.