Güncel Türkçe Sözlük
-
isim Kazı bilimi
"Keşke arkeoloji de okusaydım, mavi yolculuklarımızda keşfe çıktığımız bu canım Anadolu'yu anlamak için..." - A. Erhat
Vikipedi
Arkeoloji, arkeolojik yöntemlerle ortaya çıkarılmış kültürleri, sosyoloji, coğrafya, tarih, etnoloji gibi birçok bilim dalından yararlanarak araştıran ve inceleyen bilim dalıdır. Türkçeye yanlış bir şekilde "kazıbilim" olarak çevrilmiş olsa da kazı, arkeolojik araştırma yöntemlerinden sadece bir tanesidir. Arkeoloji asıl olarak insanlığın kültürel geçmişini, kültürlerin değişimini ve birbirleriyle ilişkilerini inceler.
Arkeoloji, Yunancadaki ἀρχé ar(ch)ke: eski, eskiden kalma ve ό λόγος logos: bilgi, bilim, öğreti, öğretme, tanımlama, ortaya koyma kelimelerinden türemiştir. Kelime anlamı olarak da "Eskinin -Bilgisi, -Bilmi, -Öğretisi, -Tanımlanması ve -Ortaya Çıkarılması" anlamlarına gelebilmektedir.
Arkeoloji, kendi içinde birçok farklı bilim dalını barındırmaktadır. Bunlar arasında tarihöncesi (prehistorya) arkeolojisi, klasik arkeoloji, protohistorya ve önasya arkeolojisi, mısır arkeolojisi, tevrat arkeolojisi, ortaçağ arkeolojisi sayılabilir. Arkeoloji, yazılı tarihten önce ve sonra yaşamış insanlara ilişkin bilgi edinme olanağı sağlaması açısından özellikle önemlidir. Bu bilim dalının uzmanları olan arkeologlar, araç, eşya ve yapı kalıntılarını inceleyerek, eski insanların nasıl yaşadıklarını anlayabilirler.
Arkeologlar çalışmalarını çoğunlukla eskiden insanların yaşadığı varsayılan yerleşimleri gün yüzüne çıkararak yürütürler. Yıkılan bir kentin üstüne yenisi yapıldığından eski kentler genellikle toprağın altında kalır ve üst üste kurulan yerleşmelerin mimari (özellikle kerpiç) yıkıntıları zamanla bir tepe oluşturur. Bu tür tepeler Türkiye'de höyük, Yunanistan'da "Magula", Yakındoğu'da "Tell", İran'da "Teppe" olarak adlandırılır.
Ülkemizdeki Alacahöyük, Yalıhüyük ve Çatalhöyük gibi eski yerleşmeler birer höyüktür. Ancak her arkeolojik buluntu yeri bir höyük değildir. İnler, düz yerleşme yerleri, antik kentler de arkeolojinin araştırma alanları arasında yer alır.
Tarih öncesi arkeolojisi yazının ortaya çıkmasından önceki dönemleri inceler. Bu incelemede kazılar çok büyük bir dikkatle yürütülür. Tarih öncesi dönemden günümüze kalan çanak çömlek parçaları, taş araçlar, mimari kalıntılar ya da organik kalıntılar çok önem taşımaktadır.
"arkeoloji" kelimesinin kullanım örnekleri.
Yıldırım, arkeoloji çalışmalarının iki basamaklı olduğunu vurgulayarak, Akropol denilen alanda bir çevre düzenleme projesi hazırladıklarını, burada Bizans kilisesi bulunduğunu, üzerinin tamamen çatıyla kapatılacağını, Roma tapınağının eldeki verilere dayandırılarak ayağa kaldırılmasının planlandığını söyledi.
Japonya İmparatoru Akihito'nun kuzeni Prens Tomohito Mikasa’nın kızı Altes Prenses Akiko, Kaman ilçesine gelerek Anadolu Arkeoloji Enstitüsü ile Kalehöyük Arkeoloji Müzesini gezdi.
Kaman ilçesinde yapılan çalışmaların dünya tarihine ışık tuttuğunu mesajında ifade eden Vali Şentürk, “1986 yılından bu yana devam eden ilimiz ve dünya tarihine ışık tutan Kaman Kalehöyük kazı çalışmalarının başlatılmasında Japon-Anadolu Arkeoloji Enstütüsünün kurulmasında, Arkeoloji müzesinin yapımında ve Japon Bahçesinin oluşturulmasında büyük emeği olan Japon Altes Prensi Mikasa’nın vefat haberini üzüntü ile öğrenmiş bulunmaktayız.
Sanatçıların Troya’yı yeniden yorumladığı ‘Düşler Ülkesi: Troya’ sergisi, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Darphane-i Amire 14 No’lu binada ziyarete açıldı.
Kalehöyük Arkeoloji Müzesi’nde yaz okulunun açılışına katılan Müze Müdürü İzzet Esen’in yaptığı açıklamada, uzmanlar tarafından Arkeoloji ve müzecilik konularında uygulamalı ve anlatımlı dersler verileceğini eğlendirici ve eğitici çalışmalar yapılacağını söyledi.
Asur ve Arami sanat etkilerinin güçlü bir şekilde yansıtıldığı sfenksli ortostatın, Geç Hitit Dönemi yerleşimi olan Gaziantep'in Nurdağı ilçesindeki Sakçagözü Coba Höyük'te bulunan ve Anadolu Medeniyetleri Müzesinde sergilenen, sakallı, erkek başlı sfenksli ortostat ile bazı ayrıntılar hariç neredeyse bire bir benzerlik gösterdiği kaydedilen açıklamada, yine aynı höyüğe ait ve Anadolu Medeniyetleri Müzesinde sergilenen dişi sfenksler ile Zincirli Höyük'te bulunan, Berlin ve İstanbul arkeoloji müzelerinde sergilenen dişi sfenksler ile de stil ve dönem açısından da birçok benzerlikleri bulunduğu bilgisi yer aldı.
Geziye katılan grup daha sonra Batı Cephesi Karargahı Müzesi, Tarihi Arasta Çarşısı, İplikçi Cami, Ulu Cami, Nasreddin Hoca Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, Seyyid Mahmud Hayrani Hazretleri Türbesi, tarihi Akşehir evlerinin bulunduğu sokaklar, tarihi Ermeni Kilisesi, Takkasızlar Konağı, Akşehir Evi ve Gülmece Parkını kapsayan bir gezi yaptı.
Emre Güldoğan, kentte son yıllarda kentsel dönüşüm, ulaşım ve inşaat faaliyetlerinden dolayı arkeolojik alanlarla ilgili tahribatlar yaşandığını belirterek, İstanbul'la ilgili günümüze kadar gelen arkeoloji potansiyelinin ne olduğunu araştırmak üzere İstYA Projesi'nin yürütüldüğünü söyledi.
Acer, ÇOMÜ arkeometri laboratuvarına yurt dışından numuneler gelmeye başladığını söyledi ve Arkeoloji Bölümü öğretim üyelerinin başarılı çalışmalarda görev aldıklarını ve bunun kendisini gururlandırdığını sözlerine ekledi.
Müzenin giriş alanı olan Troas ve çevresini konu alan sirkülasyon bandında ise devam eden sergi katları öncesinde ziyaretçiye bir oryantasyon sağlamak amacıyla arkeoloji bilimi; arkeolojik ve arkeometrik tarihleme yöntemleri, ‘neolitik, kalkolitik, tunç çağı, demir çağı, höyük, restorasyon, konservasyon’ gibi terimler şemalar, çizimler, metinler ve interaktif yöntemlerle aktarılıyor.
Üniversite Fen-Edebiyat Fakültesi bünyesinde 2011 yılında kurulan ve 2015 yılında Sosyal Bilimler Enstitüsü’ne bağlı olarak Atatürk Üniversitesi ile ortak bir Arkeoloji yüksek lisans programı, Fen Bilimleri Enstitüsü bünyesinde de Disiplinler arası Arkeometri Yüksek Lisans Programı açan Arkeoloji Bölümü 2018-2019 eğitim-öğretim yılı ile birlikte lisans programı kapsamında da öğrenci almaya başlayacak.
BEÜ'den yapılan açıklamada, 2011 yılında üniversitenin Fen Edebiyat Fakültesi bünyesinde kurulan ve 2015 yılında Sosyal Bilimler Enstitüsüne bağlı olarak Atatürk Üniversitesi ile ortak bir Arkeoloji Yüksek Lisans Programı, Fen Bilimleri Enstitüsü bünyesinde de Disiplinlerarası Arkeometri Yüksek Lisans Programı açan Arkeoloji bölümü 2018-2019 eğitim öğretim yılında lisans programı kapsamında öğrenci almaya başlayacağı belirtildi.
Yukarı Menderes Havzası'nın kuzeybatısında bulunan ve adını Selçuklu dönemine ait Behice Sultan Türbesi'nden alan Beycesultan Höyüğü'ndeki kazı ve restorasyon çalışmaları, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof.
Candeğer Yılmaz, Kuşadası Belediye Başkan Yardımcıları Tufan Asrav, Ayşe Şerifoğlu, Kuşadası Belediye Meclis Üyeleri Tacettin Özden, Ferah Sürekçi, Hakan Turhan, Aydın İl Kültür ve Turizm Müdürü Nusrettin Debre, Aydın Arkeoloji Müzesi Müdür Vekili Yılmaz Akkan, EKODOSD Başkanı Bahattin Sürücü, Kuşadası Eski Belediye Başkanı Fuat Akdoğan ve çok sayıda vatandaş katıldı.
Üyesi Murat Akar, UNESCO Dünya Kültür Mirası ve Alan Yönetimi Şube Müdürü Gaye Cansunar Yetkin, Arkeolog Ali Korkmaz, Saliha Yeşilmen ve arkeoloji bölümü öğrencileri katıldı.