"artaserhas" ne demek

Artaserhas (İngilizce adı ile Artaxerxes) İngilizce librettolu İngiliz bestecisi Thomas Arne tarafından hazırlanmış 3 perdelik opera seria janrında bir opera. İlk İngilizce hazıralanmış "opera seria" eseridir. 1729'da gayet iyi tanınmış İtalyan şair ve opera libretto yazarı Metastasio tarafından İtalyanca olarak Artaserhas eseri liberettosu yazılıp bu eser onun tarafından bir opera olarak hazırlanmıştır. İngiliz bestecisi Thomas Arne 1761'de bu hazır opera seria eserinin librettosunu ele alıp büyük olasılıkla kendisi İngilizce'ye çevirmiş ve uyarlamıştır. Bu İngilizce uyarlama Thomas Arne'nin opera eserinin İngilizce librettosu olmuştur.

Thomas Arne'in bestelediği ve yapımladığı "Artaserhas" operasının prömiyer temsili 2 Şubat 1762'de Londra'da "Royal Theatre Covent Garden" Tiyatrosun'da verilmiştir. Bu eser Londra seyircisi tarafından beğenilmiş ve bu tiyatro-opearevinin repretuvarında kalarak to 1830'lu yıllar sonlarına kadar zaman zaman değişik olarak yeniden yapımlanip ve temsil edilmiştir.

Bu operanın konusu gayet hayali olmakla beraber, antik Ahameniş İmparatorluğu'nda MÖ 518 - MÖ 468 döneminde dördüncü "Krallar Kralı" olan I. Serhas'ın üçüncü oğlu olan Artaserhas'ın yaşamını ele almaktadır. Gerçekte Artaserhas babası I. Serhas'ın, asil ve askeri komutan Artabanos'un hazırlayıp yürüttüğü bir komplo ile öldürülmesinden sonra Ahameniş İmparatorluğu tahtına "Krallar Kralı" olarak geçmiş ve beşinci Ahamenis İmparatoru olarak MÖ 465 - MÖ 424 döneminde hüküm sürmüştür.

Hazırlanma ve temsiller[ değiştir]

Artaserhas operasının prömiyer temsili 2 Şubat 1763 günü "Theatre Royal, Covent Garden" Tiyatrosunda yapıldı ve seyirci tarafından tutuldu. Bu yapım 5, 9, 12, 16, 19 ve 23 Şubatta ve 1, 14 Nisan'da tekrar temsil edildi.

Ertesi yıl bu yapım bir aralıktan sonra ikinci defa olarak sahneye konuldu. Fakat bu yapım, temsili sırasında tiyatro seyircilerinin yaptıkları prostestoların ortaya çıkardıkları bir kargaşalıkla sanki bir seyirci ayaklanmasına sahne oldu. Bu temsilden hemen önce Londra tiyatro idarecileri iskontolu yarım giriş fiyatlı tiyatro bileti satışlarını kaldırdıklarını ilan etmişlerdı. 24 Şubat 1763'de verilmekte olan "Artaserhas" operasının temsilinin tam ortasında seyirciler protestoya başladılar. Önce laf atımı şeklinde olan bu protesto sonra bir ayaklanma şekline dönüştü. Seyirciler tiyatro binası müştemilatını (salon oturma koltuklarıni, localara, locaları ayıran tahtadan sütun ve duvarlar, orkestra bölümü eşyalarıni, pencere camlarını, şamdanları vb.) kırıp yıkıp büyük zararlar ortaya çıkardılar.

1790 yılına gelindiğinde Büyük Britanya'da Artaserhas operası 100'den daha fazla defa temsil edilmişti. Bunlardan 48'ı Dublin'de 1763-1767 döneminde verilen 48 temsil idi. Artaserhas operası Londra sahnelerine 70 yıldan uzun bir dönemde zaman zaman yeniden yapımlandı ve popüler olark temsil edildi. Bu yeni yapımlar arasında Drury Lane Tiyatrosu (1780, 1820, 1827, 1828), Covent Garden Tiyatrosu (1813, 1827, 1828) ve St James's Tiyatrosu (1836) yapımlamalari bulunmaktadır.

Artaserhas operası partitür notalari ilk defa 1762'de basıldı, ama bu edisyonda resitatifler ve fina bulunmamakta idi. Bu eserin performansı için hazırlanan orijinal partitür notaları 1808'de Theatre Royal Tiyatrosu'nda çıkan bir yangında yanıp kayboldular. Bundan sonraki temsiller için 1813'de Bishop ve Addison'un hazırlamış olduğu kısaltılmış kopya partitür notaları kullanılmaya başladı.

Roller[ değiştir]

Artaserhas eserinde iki önemli rol, Artaserhas ve Arbaces, kastrato şarkıcılar için hazırlanmıştı. Bu tip şarkıcılar 19. yüzyılda ve sonraları ortadan kalktı. 19. yüzyılda bu eserin yapımlarında bu iki rolü erkek elbisesi giymiş ("en travesti") kadın şarkıcılar almaya başladılar. Modern yapımlar için bu kastrato sesler için genellikle kontr-tenorler kullanılmaktadır. Modern yapımlarda Artaserhas rolü için kontr-tenor sesi uygun olarak kabul edilmektedir. Fakat Arbaces rolünde çok tiz sesler gerektiği için kontr-tenor sesi uygun kabul edilmemekte ve kadın şarkıcılar bu rolü almaktadır. Örneğin 2009 Londra "Royal Operaevi" yapımda Arbaces rolü bir mezzo-sopranoya verilmiştir.

Artaserhas sözcüğü aşağıdaki anlamlara gelebilir:

Tarihsel kişiler :

• I. Artaserhas : MÖ 465– MÖ 424 döneminde Ahamenis İmparatorluğu'nun 5. Pers "Krallar Kralı" ve 27. Hanedan Mısır Firavunu. Babası I. Serhas'ın MÖ 465'de ölümü ile tahta geçmiş ve MÖ 424'de ölümünden sonra oğlu II. Serhas tahta geçmiştir.
• II. Artaserhas veya Artaserhas Mnemon : MÖ 404 - MÖ 358'de Ahamenis İmparatorluğu'nun Pers "Krallar Kralı"
• III. Artaserhas veya Artaserhas Ochos : MÖ 425 – MÖ 338 'de Ahamenis İmparatorluğu'nun 11. Pers "Krallar Kralı"
• IV. Artaserhas veya Arses: MÖ 338 - MÖ 336'de Ahamenis İmparatorluğu'nun Pers "Krallar Kralı"
• V. Artaserhas V veya Bessos

Opera eserleri:

• Artaserhas (Arne): İngiliz besteci Thomas Arne tarafından, 1729'da İtalyan librettist Metastasio'nın yazdığı librettosundan kendının yaptigi çeviriyi liberetto olarak kullanılarak bestelenip, yapımlanıp 2 Şubat 1762'de Londra'da Royal Theatre Covent Garden Tiyatrosunda prömiyer temsili verilmiş olan 3 perdelik opera eseri.
• Artaserhas (Mysliveček) : Çek asıllı besteci Josef Mysliveček tarafından, 1729'da İtalyan librettist Metastasio'nın yazdığı İtalyanca librettosunu kullanılarak bestelenip, yapımlanıp prömiyer temsili 13 Ağustos 1774'de Napoli "Teatro San Carlo"'da verilmiş olan 3 perdelik opera eseri.
• Artaserhas (Aboş)
• Artaserhas (Alessandri)
• Artaserhas (Anfossi)
• Artaserhas (Arena)
• Artaserhas (Bach)
• Artaserhas (Bernasconi)
• Artaserhas (Bertoni)
• Artaserhas (Bianchi)
• Artaserhas (Bishop)
• Artaserhas (Borghi)
• Artaserhas (Brivio)
• Artaserhas (Broschi)
• Artaserhas (Cimarosa)
• Artaşerhas (Cocchi)
• Artaserhas (Ferrandını)
• Artaserhas (Galuppi)
• Artaserhas (Gasparını)
• Artaserhas (Giordanı)
• Arteserhas (Gluck)
• Artaşerhas (Graun)
• Artaserhas (Guglielmi
• Artaserhas (Hasse)
• Artaserhas (İsouard)
• Artaserhas (Jommelli)
• Artaserhas (Lampuğnanı)
• Artaserhas (Maggiore)
• Artaserhas (Majo)
• Artaserhas (Manfredini)
• Artaserhas (Nicolini)
• Artaserhas (Pampanı)
• Artaserhas (Piccinni)
• Artaserhas (Ponzo)
• Artaserhas (Porpora)
• Artaserhas (Rust)
• Artaserhas (Terradellas)
• Artaserhas (Vento)
• Artaserhas (Vinci)
• Artaserhas (Zannetti)
• Artaserhas (Zingarelli)