Vikipedi
Aziyade ( Fransızca: Aziyadé), Fransız yazar Pierre Loti'nin 1879 yılında yayımlanan yarı-otobiyografik romanı.
27 yaşındaki bir İngiliz subayın 1876’da Selanik ve İstanbul’da görevli olduğu dönemde Aziyade isimli 18 yaşındaki bir Çerkez kızı ile yaşadığı gizli aşkın öyküsüdür. Roman kahramanı subayın hatıratı ile arkadaşları Plum-kett ve William Brown'a, ayrıca Yorkshire'da Brightbury kasabasında oturan (ve adı belirtilmeyen) kızkardeşine yazılmış mektuplar şeklinde kaleme alınmıştır.
Devrin siyasal olayları, romantik İstanbul betimlemeleri, günlük hayata dair pek çok gözlem içeren roman, yazarın bir Fransız deniz subayı olarak Osmanlı Devleti’nde görev yaptığı dönemde tuttuğu günlüğe dayanır. Romana konu olan aşkın gerçekten yaşanıp yaşanmadığı ve roman kişisi Aziyade’nin kurgu bir karakter olup olmadığı, tartışma konusudur.Tuhaf Bir Dost Pierre Loti-II, Erişim tarihi:05.04.2014 Aziyade, yazarın ilk romanıdır. Beş bölümden oluşur. Bölüm başlıkları şunlardır: Salonique (Selanik); Solitude (Yalnızlık); Eyoub à deux (İkimiz Eyüp'te); Mané, Thécel, Pharès (Sayıldı, Ölçüldü, Bölündü); Azraël (Azrail)Nilüfer Mizanoğlu Reddy, Pierre Loti’nin Türkiye Romanları, Kültür Bakanlığı web sitesi, Pierre Loti Toplantı Bildirileri, 14.01.2000, Erişim tarihi:05.04.2014
Eser, İstanbul’da 1909 yılında Musavver Eşref dergisinin dört sayısında, bölüm bölüm yayımlanmıştır.Lütfi Tınç, 21. Yüzyıla Girerken Pierre Loti, Türkiye ve Avrupa: Pierre Loti’nin 150. Doğum Yıldönümünde Türkiye ve Avrupa’nın Siyasal ve Edebi İlişkileri Kolokyumu, Kültür Bakanlığı web sitesi, Pierre Loti Toplantı Bildirileri, 14.01.2000, Erişim tarihi:05.04.2014 Aziyade, Türkçeye kitap olarak ilk defa 1923’te Handan Lütfi tarafından çevrildi ve İstanbul’da İkbal Kütüphanesi tarafından Azade adıyla yayımlandı. Mahmud Bey Matbaası’nda basılan kitap, eski yazıyla 230 sayfa idi. Romanın Latin harfleriyle ilk Türkçe çevirisi Nahit Sırrı Örik tarafından yapıldı ve 1940’ta İstanbul’da Hilmi Kitabevi yayınları arasında yer aldı. Kitap 1967’de aynı çevirmenin imzasıyla yeniden yayımlandı. Kitabın son çevirisi de 1997’de İlhan Arda tarafından yapılmıştır