Güncel Türkçe Sözlük
-
isim, felsefe Her olayın başka olayların gerekli ve
kaçınılmaz bir sonucu olduğunu ileri süren öğreti, gerekircilik,
determinizm
"Descartes fizikte, tıpta ve fizyolojide mekanikçi belirlenimciliğin temellerini attı." - A. Boysan
Felsefe Terimleri Sözlüğü
(Lat. determinare = sınırlama, belirleme) : I. (Doğa bilimlerinde) Evrende bütün olup bitenlerin nedensellik bağlantısı içinde belirlendiğini öne süren görüş. II. (Tanrıbilimde) Evrendeki olayların yanısıra insanın istencini de Tanrı'nın belirlediğini öne süren öğreti. III. (Ahlak felsefesinde)
-
İnsanın isteme ve eylemlerinin iç ve dış nedenlerle belirlenmiş olduğunu, dolayısıyle salt bir istenç özgürlüğü olamayacağını savunan görüş. Buna göre:
İstenç ve eylem dış etkenlerin ürünüdür (mekanist belirlenimcilik),
İnsanın istemeleri her zaman içinde bulunduğu toplumsal koşullara bağlıdır; bu koşullar istenci belirler (toplumsal belirlenimcilik),
İnsanın eylemlerini tarih belirler (tarihsel belirlenimcilik).
İstenç ve eylemleri iç etkenlerin, ben'in, kişiliğin ürünü olarak gören anlayış. // İstencin ve eylemin nedeni kişilik olarak alındığından özgürlüğe de yer verilmiş olur (özbelirlenim: autodeterminismus). Karşıtı bk. belirlenmezcilik