Güncel Türkçe Sözlük
-
isim Erkek kardeş
- Delikanlı, yiğit kimse
"Su katılmamış bir dadaştı ve politika ile uğraşmamıştı." - T. Buğra
-
ünlem Yakın dostlar için kullanılan bir seslenme
sözü
Kişi Adları Sözlüğü
Cinsiyet: Erkek
Erkek kardeş.
Yiğit, delikanlı, babayiğit kimse.
Mert, cesur.
Arkadaş, dost.
Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü
Büyük kardeş, ağabey
Vikipedi
Dadaş , Erzurum yöresinde yerleşik veya menşe-i olarak bu yörenin insanını ya da özellikle bu yöreye ait bir folklör oyunu olan Erzurum barlarını oynayan oyunculardan her birini ifade eder. Bu sebeple dadaş ifadesi üzerinde fikir beyan edenler, bunu Erzurum ve bar sözcükleriyle ilişkilendirirler. Genel olarak Erzurum yöresinde 1- Erkek kardeş, 2- Yiğit, delikanlı, babayiğit kimse. 3- Mert, cesur. 4- Arkadaş, dost.Adları Sözlüğü anlamlarında kullanılır. Ayrıca Ağabey, bar oynayan delikanlı, Erzurumlu arkadaş, hemşeri, geniş anlamı ile Erzurum bölgesinin efesi Türkçesi Ağızları Sözlüğü şeklinde de ifade edilir. Zaman zaman kişiye hitaben doğrudan söylenilebildiği gibi, bazen de yüceltme sıfatı olarak kullanılır. numune-yi misal bir Erzurumlu, bar tutan, at binen, cirit atan, kabadayı, tığ gibi bir delikanlıdır.Kelimesinin Anlamı. Gerek Erzurum ve yöresinde ve gerekse Anadolu 'da dadaş olmanın müstesna bir durum olduğu, "efendilik" anlamında fıtrî (doğmatik), asaletli bir ruh hali olduğuna da inanılır.Kelimesinin Anlamı. Bu düşünceden hareketle tarihî bir misyona sahip olan dadaşlar için zaman zaman serhat boylarında bekçi; düşkünün, fakirin, kimsesizin kimsesi; eli ve sofrası açık mert bir köylü, bir esnaf; camilerde görev yapan imanlı, toksözlü, nur yüzlü bir din görevlisi; siyasî açıdan medeni cesareti olan cesur bir hatip, yiğit bir komutan, görevini namus bilen bir devlet memuru, bir öğretmen, bir polis; kendisini ailesine ve çocuklarına adamış Erzurumlu bir ana veya babadır" tanımı, Türk halkının geniş bir kesimi tarafından yapılmaktadır. Ayrıca Dadaş, aile içinde ve dışında herkesin saygınlığını kazanmış, her konuda kendine güven duyulan, sofrası eşe - dosta yoksula düşküne açık, iyi bir aile reisi olarak da bilinmektedir.. Türk İstiklâl Harbi boyunca Anadolu’da çıkarılan çeşitli gazetelerde Millî Mücadeleyi destekleyen yazılar kaleme alan ve Türkiye 'de Cumhuriyet döneminin ilk edebiyat tarihi kitabı “Türk Teceddüt Edebiyatı Tarihi” nin de yazarı olan İsmail Habip Sevük " Yurttan Yazılar, 1943 " adlı eserinde " Batı Anadolu'nun zeybeğine karşılık Erzurum'un dadaşı var. Dadaş, külhanbeyi değil kabadayıdır " İsmail Habip Sevük, Yurttan Yazılar, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.1.baskı, 1987.S.531 ifadesi ile birlikte " dadaşlığın bir davranış biçimi, bir yaşama şekli, bir ahlâk anlayışı olarak kabul edilebileceği " vurgusunu yaparak " Dadaşlık ", yazar tarafından bir ibadet türü paralelinde değerlendirilmiş, hatta adeta bir mezhep olarak kendisince yorumlanmıştır.Seyyahların Gözüyle Erzurum , 2009, Hanifi Hancı, ER-VAK yayınları, 1. baskı, s:253 İsmail Habip Sevük 1943 yılında kaleme aldığı eserinde: " Bu mezhebin ibadetleri iyi silah kullanmak, güzel cirit oynamak; millî oyunları iyi bilmek ve paraya ehemmiyet vermemektir. Mezhepte en esaslı iki akide kimseden korkmayacak ve kimseyi öldürmeyeceksin. Korkmak en büyük ayıp, öldürmek ondan daha ayıp... Maksat hayat değil galebedir. Yiğitsen yen, hatta yenil, gene öylesin ; öldürdünse, yenmedin, yiğitliği lekeledin..." şeklinde konuyla ilgili açıklamalara yer vermiştir.İsmail Habip Sevük, Yurttan Yazılar, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.1.baskı, 1987.S.533 Türkiye Cumhuriyeti Devleti 'nin ilk Cumhurbaşkanı olan Türk siyasetçi ve devlet adamı Mustafa Kemal Atatürk 'ün 23 Nisan 1920'de, Ankara'da, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılışında, Erzurum mebusu sıfatıyla Meclis ve Hükûmet Başkanlığına seçilmesi çok dikkat çekicidir. Atatürk'ün, Erzurum Milletvekili olarak ilk mecliste dadaşlar diyarı Erzurum 'u, Erzurumluları temsil etmesi; dadaşların ona, onun da dadaşlara verdiği önemi ortaya koymuştur.
Günümüzde Türkmenistan'da dadaş ifadesinin kullanılıyor olması kelimenin etimolojisi hakkında kısmen de olsa bilgi vermektedir. Öte yandan, Azerbaycan'da da " Dadașlar " adlı bir belde bulunmaktadır.
Dadaş sözcüğü ile şunlardan biri kastedilmiş olabilir:
- Dadaş, Erkek kardeş, ağabey, Erzurum efesi, Erzurum ve yöresi halk oyunlarını oynayan erkek oyuncu
- Dadaş , Diyarbakır ilinin Hazro ilçesine bağlı bir mahalle
"dadaş" kelimesinin kullanım örnekleri.
Avetisyan, Fikret Amirov’un Şehrizadın Şenliyi 1001 Gece Balesinden, Dadaş Dadaşov’un Scherzo Çınara’nın Sevinci, Tolga Zafer Özdemir’in Likya Dede Balesi’nden Fragmanlar, Karşılama, Aganta Burina Burinata, Cem Prulliyaş, Enis Gümüş’ün Başına Bağlamış Astar’dan, Uğraş Durmuş’un Haliç’te No:8, Onur Türkmen’in Kanun ve Piyano için Anımsamalar (ilk seslendiriliş) eserleri müzikseverlerin beğenisine sunuldu.
VE TEŞEKKÜR ‘Bizim Erzurum’dan gayrı ne nefis ne de gönül adresimiz yoktur’ diyen Aydemir, ‘Seçim sürecinde özel hüsnü kabul gördüğümüz, evlerine, iş yerlerine, gönüllerine misafir edilme onurunu yaşadığımız, dualarını alma mazhariyetine eriştiğimiz Hınıs halkına ve Hınıslı dostlarımıza, Aşkale’nin muazzez halkına, Çat halkına ve yol arkadaşlarımıza, Aziziye’nin taşıdığı isim ve kaydettiği manayı yaşayan seçmenlerine, Horasan’ın ahi ruhlu dadaşlarına, İspir’in feraset ve basiret ehli halkına, Karaçoban’ın ruhunu Kur’an kardeşliğinde buluşturan ahalisine, Karayazı’nın gönlünü hak potasında şekillendirmiş, gönül ehli insanlarına, Köprüköy’ün yüksek değerlerde buluşmaya ahd etmiş, irfan ehli halkına, Narman’ın Sümmani yürekli, dadaş vicdanlı, vefa meşrepli sakinlerine, Oltu’nun asil duruşlu, kadirşinas insanına, seçmenine, Olur’un ruhu, gönlü ve yüzü güzel, pozitif enerji kaynağı olan halkına, Pasinler’in Alvarlı Efe Hazretleri ufkunu paylaşan ahalisine, Pazaryolu’nun sevgi, saygı ve hürmet hocaları olan dadaşla
DADAŞ VİCDAN, HAYSİYET, ASALET VE TERBİYESİNDEN ÖDÜN VERMEYİZ ‘Abdurrahman Gazilerin, Taşkesenli Sırrı Efendilerin, Solakzadelerin, Alvarlı Efelerin, Yunus Hocaefendilerin ruhaniyeti önünde, Siyasette dadaş terbiye ve asaletinden, Erzurumluluk duruş ve özünden ayrılmayacağımıza bir kez daha ahd ediyoruz.
Ancak, sizleri Anadolu’nun bu zirve şehrini, gerek şahsım gerek ailem adına edindiğimiz dostları, dostlukları, bayramlarda arafalık toplayan, bizi gördüklerinde koşarak boynumuza sarılan o candan çocuklarını, Dadaş kültürü ile beslenmiş ve şekil almış, vatanı için canını vermekten ve hiçbir fedakârlıktan kaçınmayan insanını, Erzurum Tabyalarını, o tabyalarda yankılanan ezan sesini, zaman zaman soluklandığımız Cumhuriyet Caddesini, 15 Temmuz ve takip eden günlerde gösterilen büyük coşku ve heyecanı, Yakutiye akşamlarını, o medresede yaptığımız sohbetlerimizi ve Erzurum’un Ramazan Gecelerini unutmamız elbet mümkün olmayacak.
Daha önce müsteşarımdı dadaş ruhu ile ağa babaları ile aslanca mücadele ediyor.
Halkın can ve mal güvenliği için Lice ilçesine bağlı Zümrüt, Gürbeyli, Kıpçak, Damar, Sığınak, Kıyıköy, Çıralı, Dibekköy, Budak, Dallıca, Arıklı, Çağdaş, Yolçatı, Tepe, Kutlu, Kayacık, Serince, Kabakaya, Uçarı, Yalaza, Ortaç, Ziyaret, Bağlan, Oyuklu, Çavundur, Esenler, Dolunay ve Türeli köyleri ile Ahmetbey, Guçik, Kola, Hasana, Navaladiriş, Dingil, Ayşe, Hacıhüseyin, Kuruca, Dablo, Alataş, Sınır, Pınar, Kolbağı, Bakanlar, Kalkanlı, Beğendik, Hacıcemil, Esenli, Çaylarbaşı, Göçer, Kerpiçören Çanak, Sağlam, Hevselbey mezraları, Kocaköy ilçesine balı Arkbaşı, Tepecik ve Boyunlu köyleri ile Akdiken, Hacıreşit, Varlık, Işıklar ve Gökçe mezraları, Hazro ilçesine bağlı Çitlibahçe, Sarıerik, Ormankaya, Meşebağları, Kavaklıboğaz, Dadaş, Kırmataş, Terdöken ve Gözebaşı köyleri ile Şahgeldi, Bayram, Nebiya, Yılgeçti, Teknebaşı, Ajikan ve Eldeğemez mezralarında saat 21.
Cadde üzerindeki esnafı ziyaret eden Aydemir, dadaş esnafın 24 Hazirana değgin yorumlarını dinledi.
Erzurum Büyükşehir Belediyesi tarafından İbrahim Erkal Dadaş Kültür ve Sanat Merkezi'nde düzenlenen programa, Aşık Reyhani'nin kızı Yasemin Şahbaz ve oğlu Ozan Reyhani ile halk ozanları Nuri Çırağı, Fuat Çerkezoğlu, Sıtkı Eminoğlu, Erzade Kapan, Cemal Divani, Ahmet Poyrazoğlu, Orhan Üstündağ, İhsan Öksüz, Erol Şahiner, Mevlüt Merdoğlu, Aşık Süphani, Yıldırım Burhani ve Tahsin Duygulu katıldı.
Oltu taşı standından tespih alan Işık, Dadaş Otağı'nda kıtlama çay içtikten sonra cağ kebabı yedi.