Güncel Türkçe Sözlük
-
özel, isim Diyarbakır iline bağlı ilçelerden
biri
Kişi Adları Sözlüğü
Cinsiyet: Kız
Ulu ırmak.
Anadolu'dan doğarak Irak'tan geçen, Fırat ile birleşerek Şattülarap adıyla Basra körfezine dökülen nehir.
Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü
Dicle nehri
Vikipedi
Dicle Nehri Türkiye’de doğup birçok kolları olan ve Irak topraklarına geçip orada Fırat’la birleşerek Şattülarap’ta Basra Körfezi'ne dökülen nehir.
Nehir ana kaynaklarını Doğu Anadolu dağlarından ve dipten sızma yoluyla Elâzığ yakınlarındaki Hazar (Gölcük) gölünden alır. Türkiye’nin önemli akarsularındandır. Toplam uzunluğu 1900 km’dir. Türkiye topraklarında kalan bölümün uzunluğu ise 523 km’dir. En önemli kolları Batman ile Garzan, Botan, Habur, Büyük Zap ve Küçük Zap’tır. Debisi ortalama 360 m³/sn dir. Eylül ayı ortalarında 55 m³/sn ile en küçük, Şubat sonunda 2263 m³/sn akımı ile büyük değişiklik gösterir. Akarsuda genellikle yaz sonu kuraklığı ve sonbahar başı yağış noksanlığı nedeniyle su azalır. Buna rağmen kış sonu yağışı ile ilkbahar başındaki karların erimesinden oluşan su ile kabarır.
Dicle, Güneydoğu Toroslarda Maden Dağları kesiminde, Hazarbaba Dağı'nın güney tarafında, Yıldızhan yanındaki bir kaynaktan çıkar. Eskiden Hazar Gölü'nden beslenirdi. Şimdi gölle bağlantısı kesilmiştir. Kaynaktan çıktıktan sonra Maden ilçesinin önünden geçerek, Maden Çayı adını alır ve güneydoğuya doğru dar ve derin vadilerden geçip Diyarbakır şehrinin bulunduğu lav sahanlığının doğu kesimine paralel akar. Burada nehir vadisinin tabanı 600 m’ye iner. Diyarbakır’ın güneyinde 8 km mesafede doğuya yönelir. Bundan sonra kuzeyden Toros Dağları yamaçlarından inen başlıcaları Diyarbakır havzasında doğan Anbarçayı, Kuruçay, Pamukçayı ve Hazroçayı, Batman ve Garzan ile birleşir. Güneyden ve Mardin eşiğinden inen sel yatakları Göksu ve Savur Çayı Dicle’ye katılır. Raman Dağının güney eteklerinde dar boğazlardan geçerek Botan Suyu ile birleşerek onun doğrultusunda güneye döner.
Dicle Nehri, güneye doğru akarken Cizre ilçesinin içinden Habur Suyu kavşağına kadar 40 km uzunlukta Türkiye- Suriye arasında sınırı meydana getirir. Habur Suyu ile birleştikten sonra Irak topraklarına girer. Dicle, Irak toprağında çöküntü çukurdan akarak, dar boğazları aşar Musul’da Büyük ve Küçük Zap sularıyla birleşir. Mezopotamya ovasına iner, bundan sonra Bağdat yakınlarında Fırat’a 35 km yaklaşır. Burada yine İran’dan gelen Piyale Nehri ile birleşir. Bu birleşmeden sonra tekrar Fırat’a yaklaşır ve Kurna yakınında Basra’nın 64 km yukarısında Fırat’la birleşerek Şatt'ül-Arab ismini alır. Basra Körfezi'ne dökülür.
Dicle Nehrinin suları yaz mevsimi sonlarına doğru azalır. Nisan ayında, nehrin yukarı çığırındaki dağlarda karların erimesinden suları çoğalır, en yüksek seviyesine ulaşır. Dicle, marttan mayısa kadar üç ay içinde, bütün yıl akıttığı suyun hemen yarısını akıtır. Rejimi düzenli değildir. Bu bakımdan bazı yıllar haddinden fazla taşarak birçok zararlara sebeb olur. Bu sebeple zararlarını önlemek maksadıyla Dicle’nin Mezopotamya’da kalan kıyılarına daha M.Ö. 3000 yıllarında setler yapılmıştır. Bu setler suların taşmasını önlediği gibi ekilen arazilerin yazın sulanmasını da sağlamıştır. Fakat setlere rağmen büyük taşmalar önlenememiştir. Yirminci asırda çalışmaları ancak 1939’da başlamış ve Kut Barajı yapılmıştır. 1958’de Samarra ve 1961’de de Dokham Barajı yapılarak suların taşması önlenmiştir. Bugün sadece Samarra ve Amarra arasında bir milyon hektarlık arazi ekilebilir hale sokulmuştur.
Dicle, eski Mezopotamya sınırını meydana getiren ırmaklardan biridir. Uzunluğu Fırat’tan daha kısa olmakla beraber suyu daha çoktur. Dicle, günümüzde de sulama kanallarıyle sulama sağladığı gibi, orta büyüklükteki taşıtlar nehrin ağzından Bağdat’a kadar, daha küçük boy taşıtlarsa Musul’a kadar giderek ulaşıma katkıda bulunmaktadırlar. Bu nehirlerden ulaşım bakımından çok faydalanıldığı tarihî kalıntılardan anlaşılmaktadır. Dicle kıyısında eskiden kurulmuş Amed (Diyarbakır), Hasankeyf, Ninova, Nemrut, Asur şehirlerinin eski kalıntıları bunun en sağlam belgesidir.
Dicle nehri üzerinde Kralkızı, Batman ve Dicle gibi önemli Hidroelektrik santraller kurulmuştur. Ilısu Barajı'nın temeli 05.08.2006 tarihinde Başbakan Erdoğan tarafından atılmış olup, Türkiye'nin baraj gölü açısından 2., enerji üretimi bakımından 4. büyük barajı olan Ilısu'nun tamamlanmasıyla Dicle nehri üzerinde Cizre Barajı'nın yapımına başlanacaktır.
"dicle" kelimesinin kullanım örnekleri.
İngilizler Şattülarab’ı (Dicle ve Fırat bölgesi), Abadan ile Kurna arasındaki Basra’yı kısa sürede aştı.
Bozan, "Mezopotamya’nın bereketli topraklarının bağrında, Dicle’nin cömert sularıyla düşlerin yeşerdiği Diyarbakır, insanlığın ortak mirası, düşlerin ve tasavvurların taşlara nakşedildiği abidevi şehir özelliği taşımaktadır.
Bir gazetecinin, Diyarbakır'ın Eğil ilçesinde bulunan Dicle Barajı'nda aşırı yağış nedeniyle biriken fazla suyun tahliyesi için açılan kapaklardan birinin kopması sonucu su taşkını meydana geldiğini hatırlatması ve son durum hakkındaki sorusu üzerine Bakan Kurum, "Konu Tarım ve Orman Bakanlığımızla alakalı.
Yargılama sırasında rapor aldırılmak üzere Dicle Üniversitesi'ne sevk edilen mağdur M.
Dicle EDAŞ İşletme Bakım ve Onarım Müdürlüğünün yapacağı şebeke bakım çalışmaları nedeniyle Eyyübiye ilçesine bağlı Büyükhan Mahallesi, Akçamescit Mahallesi, Hancığaz Mahallesi, Ay Mezrası, Abdurrahmandede Mahallesi, Taşbasan Mahallesi, Köpürlük Mahallesi, Çamurlu Mahallesi, Çiçekli Mezrası, Külünçe Mahallesi, Sultantepe Mahallesi, Ambartepe Mahallesi, Alkanlar Mezrası, Beyaztepe Mahallesi, Güneş Mezrası Cumartesi günü 08.
Dicle Barajı'nda son günlerde meydana gelen aşırı yağış nedeniyle biriken fazla suyun tahliyesi amacıyla 3 dolu savak kapağının tedbir amaçlı açılması, suyun aşırı tazyikinden dolayı bir süre sonra kapaklardan birinin koparak akıntıya kapılmasına bağlı olarak Dicle Nehri yatağında su seviyesi yükseldi.
Dicle Barajı'nda son günlerde meydana gelen aşırı yağış nedeniyle biriken fazla suyun tahliyesi amacıyla 3 dolu savak kapağının dün tedbir amaçlı açılması, suyun aşırı tazyikinden dolayı bir süre sonra kapaklardan birinin koparak akıntıya kapılmasına bağlı olarak Dicle Nehri'nde su seviyesinin yükselmesi sonucu nehrin yatağı genişledi.
Operasyonda, teröristlerce kullanılan avcı boy çukuru ve 3 dolu kış sığınağının tespit edilmesinin ardından tahrip edilerek kullanılamaz hale getirildiği ifade edilen açıklamada, Dicle-Yokuşlu kara yolu kenarına tuzaklanan 20 kilogramlık teneke içerisine amonyum nitrat ve şeker karışımı ile hazırlanan el yapımı patlayıcının ise uzman ekiplerce imha edildiği belirtildi.
MKYK’ya yeni giren profesörler şunlar: Eski HAS Parti Genel Başkanı Numan Kurtulmuş, Stratejik Düşünce Enstitüsü Başkanı Yasin Aktay, eski Dicle Üniversitesi Rektörü Mehmet Akın ve anayasacı AK Parti Milletvekili Mustafa Şentop.
Türkiye İstatistik Kurumu Bölge Müdürlükleri’nin Türkiye genelinde 26 ilden talep ettikleri anketörlük eğitiminin Diyarbakır ayağı Dicle Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezinde (DÜSEM) başladı.
Dicle Üniversitesi’nde 1995 yılında yapılan ve aradan geçen 23 yılda herhangi bir değişime uğramayan hastane bilgi yönetim sistemleri merkezi, 2 yıllık bir çalışmanın ardından yenilendi.
Diyarbakır’ın Dicle ve Elazığ’ın Aracık ilçeleri kırsalında terör örgütü PKK’ya yönelik yürütülen operasyonda yaralanan asker sayısı 4’e yükseldi.
Alanya Belediye Başkanı Adem Murat Yücel, Diyarbakır Dicle’de araziye döşenen patlayıcının infilak etmesi sonucunda Şehit olan Uzman Çavuş Fatih Uysal’ın vasiyeti için ailesine verdiği sözü yerine getirdi.
Müteakiben Dicle ilçesi girişinde patlayıcı madde yüklü araca öncü ve artçılık yaptığı değerlendirilen 2 araç yakalanmış ve araçta bulunan 2 şüpheli şahıs gözaltına alınmıştır.
Müteakiben Dicle İlçesi girişinde patlayıcı madde yüklü araca öncü ve artçılık yaptığı değerlendirilen 2 araç yakalanmış ve araçta bulunan 2 şüpheli şahıs gözaltına alınmıştır" denildi.