Güncel Türkçe Sözlük
-
isim, tıp (***) Şeker hastalığı
Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü
Diyabetes mellitus ve diyabetes insipidusta olduğu üzere aşırı idrar çıkışı ve aşırı su tüketimiyle belirgin bozukluklara atfedilen genel bir terim.
Diyabetes mellitus.
Biyoloji Terimleri Sözlüğü
bk. şeker hastalığı
Vikipedi
Diyabetes mellitus (Diyabetes: Yunanca: ← Eski Yunanca , idrara geçen, ve Latince = tatlı ya da bal), sıklıkla yalnızca diyabet olarak adlandırılan, genellikle kalıtımsal ve çevresel etkenlerin birleşimi ile oluşan ve kan glukoz seviyesinin aşırı derecede yükselmesiyle ( hiperglisemi) sonuçlanan metabolik bir bozukluktur. Vücutta kan şekerinin düzenlenmesi pek çok sayıda kimyasal madde ve hormonun karmaşık etkileşimi sonucunda sağlanır. Şeker metabolizmasının düzenlenmesinde rol oynayan hormonlardan en önemlisi pankreasın beta hücrelerinden salgılanan insülin hormonudur. Diyabetes Mellitus ya insülin salgılanmasındaki yetersizlik ya da insülinin etkisindeki veya insülin cevabındaki bir bozukluk sonucunda ortaya çıkan yüksek kan şekerinin yol açtığı birkaç grup hastalığı tanımlamak için kullanılan ortak bir terimdir.
Diyabet ya insülin üretiminin azalması yüzünden (Tip 1 diyabette) ya da insülinin etkisine karşı direnç gelişmesiyle (Tip 2 diyabette ve gestasyonel diyabette) oluşur. Her iki durum da sonuçta kan şekerinin yükselmesine (hiperglisemi) neden olur. Aşırı miktarda idrar üretimi diyabetin akut (iveğen) belirtilerinin başında gelir ve bu durumun başlıca sorumlusu hiperglisemidir. Susama ve sıvı tüketimin artması ise aşırı idrar üretimini dengeleme çabasının bir sonucudur. Görmenin bozulması, açıklanamayan kilo kayıpları, yorgunluk ve enerji metabolizmasındaki değişiklikler ise diyabetin öteki belirtileridir. Tüm diyabet vakalarının yaklaşık %1-5’ini yalnızca tek bir gendeki tek bir mutasyon (değişinim) sonucu oluşmuş monogen (tek bir genden kaynaklanan) hastalar oluşturur (örneğin, Gençlerde görülen erişkin tipli diyabette (MODY).
1921 yılında insülinin kullanıma girmesinden bu yana diyabetin tüm türleri tedavi edilebilmektedir ancak kesin bir tedavisi yoktur. İnsülinin şırınga, insülin pompası ya da insülin kalemleri ile enjekte edilmesi Tip 1 diyabetin en temel tedavi yöntemidir. Tip 2 diyabet ise diyet, antihiperglisemik (şeker düşürücü) ilaçlar ve insülin takviyesi ya da bunları bir arada kullanarak kontrol altında tutulur.
Diyabetin kendisi ve diyabette kullanılan tedavi yöntemleri pek çok komplikasyonlara (karmaşıklıklara) yol açabilir. Eğer hastalık iyi kontrol edilmezse hiperglisemi, ketoasidoz ya da nonketotik hiperozmolar koma gibi akut (iveğen) komplikasyonlar gelişebilir. Hastalığın uzun sürede ortaya çıkan (kronik, süreğen)) komplikasyolarının başlıcaları ise; dolaşım sistemi (kardiyovasküler) hastalıkları (hipertansiyon, kalp yetmezliği ve ateroskleroz gibi), kronik böbrek yetmezliği (nefropati), körlüğe sebep olabilen retina hasarı (retinopati), çeşitli tiplerde sinir hasarları (periferik nöropati) ve yara iyileşmesini geciktiren ve impotense sebep olan mikrovasküler bozukluklar sayılabilir. Özellikle ayaklarda gelişen dolaşım bozukluklarının sonucu olarak ortaya çıkan yara iyileşmesinin gecikmesi, ampütasyon ile sonuçlanabilir. Diyabetin uygun şekilde tedavi edilmesinin yanı sıra, kan basıncı kontrolüne yeterince önem verilmesi ve hayat tarzının iyileştirilmesi (sigara içmemek ve kilo kontrolü yapmak gibi) bu kronik komplikasyonların pek çoğunun oluşturduğu riskleri azaltabilir. Bazı ülkelerde travma (yaralanma) sonucu oluşmamış ampütasyonların ana sorumlusu ve yaşlılığa bağlı olmayan körlüklerin de en önemli sebebi diyabettir. Amerika Birleşik Devletleri’nde böbrek diyalizi hastalarının yaklaşık %45’ini diyabetik nefropati hastaları oluşturmaktadır.
Diyabet şu anlamlara gelebilir:
- Diabetes mellitus, yüksek kan şekeri ile karakterize metabolik bir hastalık
- Diabetes insipidus, halk arasında şekersiz şeker olarak da bilinen, aşırı susama ve idrar ile karakterize metabolik bir hastalık
- Köpeklerde diyabet.
"diyabet" kelimesinin kullanım örnekleri.
Adapazarı ilçesinde yaşayan Huzur ve Aysun Uzun çiftinin 12 yaşındaki kızları Afra Uzun, 2 yıl önce diyabet hastalığına yakalanmış, kızlarının ihtiyacı olan cihazın masrafının artması nedeniyle zor günler geçiren aile, ulusal basın yayın kuruluşları aracılığıyla yardım istemişti.
AK Parti Ünye İlçe Kadın Kolları Başkanı Özlem Aldemir Yiğit, yürüyüş sonunda yaptığı açıklamada, diyabet sorunun zamanında ve iyi tedavi edilmediğinde tüm sistemlerde bozukluğa yol açtığını söyledi.
Kandaki şeker düzeyini kontrol altına alınabilmek için ilaç dozu değişikliği gerekli olan bazı diyabet hastalarında, yalnızca D vitamini desteği ile bu zorunluluk ortadan kalkmaktadır.
Tedavi uyum ve sürekliliği düşük olan tip 2 diyabet hastalarında kalp krizi riski yüzde 9, inme riski yüzde 8, ampütasyon riski yüzde 10, körlük riski yüzde 30 ve son evre renal hastalık olasılığı ise yüzde 79 daha fazla.
Depresyon gibi hastalıkları sonunda ama kan testleri ya da benzer bir şeyle teşhis edebildiğimiz zaman, duygudurum bozukluğundan mustarip olanlara anjin ve diyabet gibi "kabul edilebilir" sorunları olanlarla aynı kabul seviyesi gösterilebilir.
Tedavide ideal olarak hedeflenen kötü huylu kolesterolün by-pass olan veya koroner anjiyoplasti geçirenlerde, diyabet hastalarında ve 65 yaşın üstünde olan kadınlarda 100’ün altına düşmesidir.
Tüketilen ilaçlar arasında diyabet, sindirim sistemi ve ağız sağlığıyla ilgili olanlar ilk sırada yer alırken, bunları kanser ilaçlarını da kapsayan antineoplastik ve immünomodülatörler ile antibiyotikleri de kapsayan sistemik antienfektif gruptakiler izledi.
Şeker (Diyabet) hastalığı, kalp ve damar hastalıkları, eklem hastalıkları, depresyon, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, solunum problemleri, uyku bozuklukları (Uyku apne sendromu vs), kısırlık (infertilite) ve cilt mantarı gibi hastalıklar en sık görülenler.
Ailede diyabetik bireylerin olması, obezite, gebelik şekeri ya da iri bebek doğum öyküsü, erken yaşta oluşan yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, koroner kalp hastalığı ve periferik arter hastalığı olanların sık sık diyabet taramasından geçmesi gerekiyor.
Diyabet, kalp ve damar hastalıkları, kanser ve akıl sağlığı bozuklukları gibi kronik sağlık sorunlarının küresel çapta artış göstermesi engelliğinin artma nedenleri arasında yer alıyor.
AK Parti İl Kadın Kolları Başkanı Züleyha Yazıcı Arıman yaptığı açıklamasında şunları söyledi: "Diyabet, zamanında bir iyi tedavi edilmediğinde tüm sistemlerde bozukluk yol açabilmektedir.
Artan iltihabi maddeler hem obezite ile ilgili insülin direnci, tip 2 diyabet ve ateroskleroz gibi bozukluklara yol açmakta hem de tat alma tomurcuklarının sayısını ve kalitesini azaltarak kişinin daha fazla yemek yemesine ve yediği yemekten tat almamasına neden olmaktadır.
Celal Ayral tarafından öğrencilere, diyabet hastalığının belirtileri, erken tanının önemi ve benzeri konularda bilgi verildi.
Üyesi Babürşah Taşlı tarafından Sağlıklı Hayat Merkezinde diyabet hastalarına yönelik bilgilendirme semineri verildi.
Aynı zamanda glikoz toleransını iyileştirmekte ve diyabet dahil, obezite, bazı barsak hastalıkları gibi birçok kronik hastalıkların ortaya çıkışında etkili olan inflamasyon adı verilen yangıyı azaltmaktadır.