Güncel Türkçe Sözlük
-
sıfat, bitki bilimi Sadece bir bölgede yetişen veya
yaşayan (bitki, hayvan)
-
tıp (***) Belli bir bölgede salgın olmaksızın sık
görülen (hastalık)
Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü
Bir bölgeye özgü, yerli olan.
Yıllık rapor edilen vakalarının sayısı sabit veya artmayan bir hastalık durumu.
Biyoloji Terimleri Sözlüğü
Bir bölgeye özgü, yerli olan.
Su Ürünleri Terimleri Sözlüğü
Bir bölgeye özgü, yerel olan.
Belli bir bölgede salgın olmaksızın sık görülen hastalık.
Zooloji Terimleri Sözlüğü
(Yun. en = içinde, Yun.demos=halk) Bir memleket ya da iklimde doğal olarak yaşayan ya da büyüyen.
Vikipedi
Endemik ile aşağıdakilerden biri kastedilmiş olabilir:
- Endemik (tıp) - Bir tıbbi terim.
- Endemik (biyoloji) - Bir biyoloji (botanik ve zooloji) terimi.
- Endemik (filoloji) - Dilde bulunan bir kavramın, başka bir dilde kavramsal karşılığı olmaması durumudur. Genellikle tercüme sırasında birden fazla kelime ile tanımlanmak zorunda kalırlar.
Endemik terimi, eski Yunanca'da en: içinde + demos: insanlar, sözcüklerinin birleşiminden türetilmiştir. Bir sıfat olan endemik belirli bir nüfus içinde her zaman var olan bir hastalığı tanımlamak için kullanılan terimdir. Endemi ve andemik olarak da anılır. Epidemiyolojik bir terim olarak, şayet bulaşıcı bir hastalık dışarıdan herhangi bir etki olmadan belli bir popülasyonda varlığını sürdürebiliyorsa, bu hastalığın popülasyonda endemik olduğu söylenir. Örneğin İngiltere'de, suçiçeği hastalığı endemik olmasına rağmen (popülasyonda sabit oranda), sıtma endemik değildir. Her yıl, İngiltere'de dışarıdan bulaşan birkaç sıtma vakası görülmesine karşın, popülasyon içinde kalıcı bir şekilde aktarımı mümkün değildir. Çünkü bu hastalığı insandan insana taşıyabilecek Anopheles cinsi sivrisinekler mevcut değildir.
Bulaşıcı bir hastalığın endemik olması için o hastalıktan etkilenen her bir insanın hastalığı ortalama olarak bir kişiye bulaştırması gereklidir. Hastalığa karşı hassas bir popülasyon için, bu hastalığın temel reprodüksiyon sayısının (R0) 1'e eşit olması gereklidir. Hastalığa karşı bağışıklık kazanmış bireyleri de içeren bir popülasyon için, temel reproduksiyon sayısının hastalığa karşı hassas bireylerin oranıyla (S) çarpımı 1'e eşit olmalıdır. Hastalığın endemik sabit halde olması için:
\ {R_0} \times {S} = {1}
Bu şekilde hastalık popülasyondan silinmediği gibi etkilenen insanların oranı da geometrik şekilde artmaz ve bu hastalığın endemik olduğu söylenir. Epidemi(salgın) olarak başlayan bir hastalık, ya belli bir süre sonra etkisini tamamiyle yitirir (İleriki tarihlerde tekrar tekrar ortaya çıkma ihtimali mevcuttur.) ya da endemik hale gelir. Sonucun nasıl olacağı hastalığın ölümcüllüğü ve bulaşma yolları gibi çeşitli etmenlere bağlıdır.
Endemik, bulunduğu bölgenin ekolojik şartları yüzünden yalnızca belirli bölgede yaşayan/yetişen, dünyanın başka yerinde yaşama/yetişme ihtimali olmayan, yöreye özgü hayvan/ bitki türüdür. Latince endemos (indigenous) kelimesinden gelir ve "yerli" anlamında kullanılmaktadır.
==Endemik bitki çeşitleri
"endemik" kelimesinin kullanım örnekleri.
Doğal bir akvaryum niteliğiyle Kadın Azmağı’nın Akçapınar Azmağı ile birlikte oluşturduğu sulak alan, yapısındaki doğal ekosistemi koruyan sazlıklarıyla, endemik su bitkileriyle, anadrom ve katadrom balıkların üreme ve yaşam alanını oluşturması yanı sıra birçok ender kuş ve sucul canlının da üreyip yaşadığı hassas bir habitattır.
Ümraniye’nin endemik bir türü olarak tescili yapılan Ümraniye Çiğdemi’nin; sergilenmesi, tanıtımı, kültüre alınması, korunması ve bitki piyasasına kazandırmak için, Ümraniye Çamlık Mahallesi Şenol Güneş Bulvarı’nda Ümraniye Çiğdemi Koruma ve Üretim Merkezi’nin çalışmaları yapılmış ve faaliyetlerin yürütülmesi için aynı yerde kurulu ANG Vakfı Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi (NGBB) ile Ümraniye Belediyesi arasında görüşmeler yapılarak protokol hazırlandı.
Ancak ülkemizde sıtma etkenini nakleden anofel türlerinin bulunması, iklim ve çevresel faktörler, büyük nüfus hareketleri, sıtma endemik ülkelere seyahat edenlerin sayısının ve ticaret ilişkilerinin artması nedeniyle yurtdışı kaynaklı sıtma vakalarında artış görülmektedir" diye konuştu.
Fabrikanın trafo binasının yanındaki 23 bin metrekarelik alana, 70 adet begonvil çeşidinin, anıtsal ağaçların, herbaryumun ve endemik bitkilerin olacağı arboretum (ağaç parkı, botanik bahçe) kuruluyor.
Herbaryum müzesi de olacak Antalya yöresinin endemik bitkilerinin de olacağı botanik bahçede, anıtsal niteliği olan ağaçlara yer verilecek.
Tıbbi aromatik bitkiler ve endemik bitkiler alanlarında ne tür çalışmalar yapılabileceği noktasında karşılıklı müzakerelerde bulunduğumuz Urbino Üniversitesi ile ortak çalışmalar başlatmayı ümit etmekteyiz.
Çalışmalar sonucunda, sadece kentte bulunan Abant çiğdemi, alaçiğdem, kartal kangalı ve Bolu aslanpençesi adlı endemik türlerin tohumu bulunarak, koruma altına alındı.
Sürüngen uzmanları tarafından yapılan araştırmalarda da endemik olan Harran kertenkelesi, Basık burunlu köy yılanı ve Cüce yılanı tespit edildi.
Bezirhanede bölgenin endemik bitkisi Izgın adı verilen ot ezilip işlenerek bezir yağı elde ediliyor.
Uzmanlar ayrıca, çocuklara tabiat sevgisini anlatarak, hayvanları koruma,endemik ve nesli tehlike altında olan türleri tanıtıp , bu türlerin önemine binaen korunması hakkında bilgiler aktardı.
Ayrıca endemik bitkilerin tohumları Ankara'daki tohum bankasında saklanmak ve inşaat sonrasında yeniden ekilmek üzere toplandı.
Ekolog Yasin Ünal, en nadir değerleri, endemik türleri korumak için proje hazırladıklarını söyledi.
Bitkinin endemik bir tür olduğunu kaydeden Güzel, görüntüsünün pembe renkli çiçekleriyle gösterişli olduğunu ve süs bitkisi olarak kullanılabileceğini de sözlerine ekledi.
Sporcular, dünyanın en büyük ikinci oksijen kaynağı olarak nitelendirilen Kazdağları'nın endemik bitki türleri, Zeus Altarı, tarihi Roma Köprüsü, Şahin Deresi Kanyonu, yüzyıllardır ayakta duran tarihi köyleri, Sutüven Şelalesi, zeytin tarlaları, kaplıcaları ile doğal ve kültürel zenginliklerinin arasındaki parkurlarda koşuyor.
Biyolojik çeşitliliğiyle dikkati çeken, 146 kuş türüne ev sahipliği yapan göl, endemik türleri de barındırıyor.