Vikipedi
Faust adlı şiirsel oyun, ünlü Alman ozanı, oyun yazarı Johann Wolfgang von Goethe'nin (1749-1832) dünya klasikleri arasında önemli bir yer tutan eserdir. Faust, Goethe'nin butün eserlerinin bir birleşimi olarak kabul edilir.
Faust, Goethe'nin neredeyse tüm yaşamı boyunca yazarak tamamladığı bir yapıttır. Urfaust adıyla on sekiz yaşında başladığı oyunu, 1806de Faust I ve 1832de Faust II adıyla iki büyük bölüm halinde yazarak seksen üç yaşında ölümünden kısa bir süre önce bitirebilmiştir.
Goethe, Faust'un konusunu çok eski bir öyküden almıştır. Şeytanla bahse giren insanoğlu teması önceki yüzyıllarda da birçok öyküye ve oyuna konu olmuştur. Goethe'den önce birçok yazar tarafından defalarca işlenmiş bir konu olan Faust, daha önce de usta bir İngiliz yazarı olan Christopher Marlowe (1564-1593) tarafından Doktor Faustus adıyla işlenmiştir. Aynı konudan hareket etmelerine karşın iki oyunun olay örgüsü çok farklı biçimde gelişir ve sonuçlanır. Marlowe, Faust'u şeytanla girdiği anlaşmayı kaybeden biri olarak ele almıştır. Oysa Goethe Faust karakterini Şeytan Mefistofeles'e yenilmeyen bir insan olarak incelemiştir. Goethe, Faust'unda evrensel bir insan tragedyası ortaya koymuştur.
Goethe'nin Faust I eseri bir oyun şeklinde görülmekle beraber çok derin ve karmaşık içeriği dolayısıyla genellikle okumak için hazırlandığı ve sahnelenme istenmediği kabul edilebilirYani Faust I bir özel terimle masaüstü oyunu diyebileceğimiz bir janrdadır.[1] İngilizce Wikipedia Goethe's Faust maddesi bu janrı closet drama olarak tanımlamaktadır. Faust II ise çok karmaşık ve ayrıntılı ve derin bilgi istediği için oyun olarak hiç görülmemekte ve Alman okullarında bile metin olarak kullanılmamaktadır. Buna rağmen, Goethe'nin Faust'u içeriğinin çok zengin felsefi derinliği nedeniyle pek çok farklı yorumla yüzlerce kez yeniden incelenmiş, dünyanın birçok ülkelerinde çok farklı yorumlarla sahnelenmiştir.
Faust’un ilk bölümü ya da Faust I olarak bilinen “Faust. Eine Tragödie”, Johann Wolfgang von Goethe’nin 1808 yılında yayımladığı bir trajedisidir. Alman Edebiyatı ve Faust geleneğinin en önemli ve çok alıntılamalı eserlerinden biridir. Drama, birçok kez tarihi Doktor Faustus hikâyelerini oluşturan diğer yazarlar tarafından ele alınmakta ve bu hikâyeleri, insanlığın temsili konusunda Faust II’ de genişletmektedir.
Faust, bir klasik Alman efsanenin başkişisi. Gerçek bir tarihi kişi olan simyacı-doktor Johann Georg Faust'a dayanmaktadır. Çok başarılı ama hayattan memnun olmayan bir alim, onu şeytan ile bir anlaşma yapmasına sürükler, ruhunu sınırsız ilim ve dünyevi zevkler için değiş tokuş etmesine sebep olur. Faust efsanesi yıllar içinde tekrar tekrar yorumlanan birçok edebi, sanatkârane, sinematik ve müziksel eserlerin esası olmuştur. Faust ve ilgili Faustian sıfatı (şeytanla pazarlık), dünyevi güç ve başarı için manevi değerlerden vazgeçen hırslı bir kişinin durumunu ima eder.
Güncel misal[ değiştir]Kullanım örneği olarak ABD'nin 2003-2005 Türkiye elçisi Eric S. Edelman, New York Times gazetesinin 27 Ağustos 2015 tarihli köşe yazı bölümünde "America’s Dangerous Bargain With Turkey" (Amerika'nın Türkiye ile Tehlikeli Pazarlığı) başlıklı yazısında, Türkiye Kürtlere karşı savaşını durdurmaz ise Amerika Türkiye ile yaptığı "Faustian" bir pazarlık yapmış olur der.
Ayrıca bakınız[ değiştir]- Faust (Goethe)
Faust (Orijinal Almanca, (Dizin No.WoO 51), bestesi Ludwig Spohr tarafından, Almanca olan librettosu "Josef Karl Bernard" tarafından Alman Faust efsanesinden uyarlanarak Almanca olarak hazırlanmış Alman romantik opera eseri. "Faust" efsanesinin en tanınmış örneği olan Goethe'nin Faust. Eine Tragodie (Faust. Bir Trajedi) adlı eseri 1808'de yayınlanmış olmakla beraber Spohr'un Faust opera eserinin librettosunun uyarlanması için kullanılmamıştır. Bu opera eserin librettosunu hazırlayan Josef Karl Bernard uyarlaması için genellikle kullandığı Almanca tiyatro oyunu ve şiir olarak Faust efsanesi konulu Maximilian Klinger ve Heinrich von Kleist] eserleri olduğu belirtilmektedir. Bu eserin orijinal versiyonu 2 perdelik singspiel opera janrında idi. Bu versiyonun prömiyer yapımı ve temsili 1 Eylül 1816'da Prag'da "Ständetheater (Devlet Tiyatrosu)" tiyatro salonunda Carl Maria von Weber orkestra şefliği altinda yapıldı. 1851'de ilk Londra, İngiltere yapımı için besteci Spohr bu eserdeki konuşma kısımlarını 3 yeni resitatif şeklinde besteliyerek eseri 3 perdelik "grand opera" janrına dönüştürdü. Günümüzde genellikle bu yeni versiyon yapımlanmaktadır.
Hazırlama ve temsilleri[ değiştir]Faust Fransız opera bestecisi Charles Gounod tarafından bestelenmiş 5 perdelik bir "Grand opera" türünde opera eseridir. Eserin librettosu Fransızca olarak "Jules Barbier" ve "Michel Carre" tarafından Care'nin "Faust et Marguerite" adlı tiyatro oyunundan ve bu oyun ise gayet serbest olarak tanınmış Alman yazar Johann Wolfgang von Goethe'nin Faust: I. Kısım'ından uyarlanmıştır. Bu opera eserinin prömiyeri Paris'da Boulevard du Temple üzerinde bulunan "Théâtre Lyrique " tiyatrosunda 19 Mart 1859'da sahnelenmiştir.
Sahnelenme[ değiştir]Faustu hazırlandıktan sonra Gounod eserini Paris Operası'na sunmuştu. Fakat Paris opera-evi bu eseri Paris Opera'sında sahnelenmesi için yeter derecede şaşaalı bulmadığı için refüze etmişti. Diğer taraftan aynı eser "Teatr Lirique"'e sunulduğu zaman bu eser sahnelenmek üzere kabul edildi. Ama baş rolü oynaması planlanmış olan Adolphe Denerry'nin "Porte St Martin Tiyatrosu"'nda diğer bir rol oynamakta olduğu için bu temsiller sona ermesine kadar Faust operası prömiyeri yapılamadı ve opera eserinin ilk temsili bir yıl kadar gecikti. Ayrıca bu tiyatronun menejerinin başrolü oynayacak Adolphe Dennery'ye bazı tavizler vermesi gerekti ve buna uyularak eserde bazı değişiklikler yapıldı. Diğer değişiklikler ise tiyatro menejerinin karısı olan soprano Marie Caroline Miolan-Carvalho'ya başrol verilmesini sağlamak için yapıldı. Ayrıca tiyatro menejeri hazırlanmış olan birkaç parçaların içerikden çıkarılmasını istedi ve bu da yapıldı.
Faust operasının ilk temsilleri seyirciler tarafından iyi karşılanmadı. Bu eserin telif hakkını 10 bin Frank'a satın almış olan girişimci Antoine Choudens yatırımından değer almak için bu operanın bir Avrupa turnesine çıkıp Almanya, Belçika, İtalya ve İngiltere'de sahnelenmesini sağladı ve bu turnede başrolde yine soprano Marie Miolan-Carvalho bulunmaktaydı. Bu telif hakkı sahibi, orijinal metinde sadece konuşma dialoğu ile temsil edilen kısımları değiştirilip onların yerine resitatifler koydurttu.
1863'da bu opera eseri yeniden Paris'de sahnelenmeye koyuldu. Ama bu sefer seyirci tarafından gayet popüler olarak karşılandı. Bu eser 1869'da Paris Operasında yapımlanmaya alındı. Ama bu yapımlanmada o kurumun "grand-opera" geleneklerine bağlı olarak eserin içine kısaca bir bale de ihtiva edildi. Paris Operası seyircisi tarafından sevildiği için Avrupa'nın diğer operaevlerinde yapımlanmak uzere birçok değişik dile çevrildi. Son bilgilere göre bu eserin yapımlanması için 25 değişik dile çevirildiği kayıt edilmiştir.
Faust'un kritik şöhreti ve özellikle Faust operasının sahnelenme popülerliği 1950'den sonra nispeten azalmaya başladı. Operaevleri tüm eserin yapımı için büyük bir koro; çok çeşit şekilli mizansen setler ve gayet çok ve zengin kostüm gerektiğini bilmekte idiler. Özellikle V. Perde'ye Paris Operasi isteğine uyularak ekden bir bale de konulması ile bu operanın yapım maliyetinin gayet yüksek olacağı açıktı. "Operabase websitesi" dünya opera-evleri verileri istatistiklerine göre en çok temsil edilen opere eserleri arasında 35'ı sırayı almaktadır.