"göçüşme" ne demek

• isim, dil bilgisi Bir kelime içinde birbirini izleyen iki ünsüzün yer değiştirmesi, ünsüz göçüşmesi, yer değiştirme, metatez: çömlek > çölmek, yalnız > yanlız, kibrit > kirbit vb
  

bk. Göçme.

Kelime içindeki komşu veya uzak seslerin yer değiştirmesi olayı. Ünsüzlerin birbiri ile karşılaşmasından doğan telaffuz zorluklarını giderme amacına dayanan bu olay, daha çok r ve l akıcı ünsüzlerinin bulunduğu kelimelerde ve ağızlarda görülür: köprü>körpü, kibrit>kirbit, karyola>kayrola, bulgur>burgul, ileri>ireli, lanet>nalet, ekşi>eşki, ödünç>öndüç, güvercin>güvencir, zerdali>zelderi vb. Yanyana bulunan sesler arasındaki göçüşme yakın göçüşme, uzak sesler arasındaki göçüşme de uzak göçüşme adını alır. bk. yakın göçüşme, uzak göçüşme.

(Derleme.. göçme, yer değişimi, aktarma) Bazı sözcüklerde, seslerin yer değiştirmesi. Türkçede daha çok r veya l ünsüzünün bulunduğu sözcüklerde, birinci hecenin sonundaki sesle, ikinci hecenin başındaki ses, birbirinin yerine geçer: Kibrit> (kirbit) , kirpik> (kiprik) , toprak> (torpak) , çömlek> (çölmek) , gömlek> (gölmek) vb.

Göçüşme (metatez), kelime içerisindeki iki sesin sıralanışının değişmesi, diğer bir tabirle yer değiştirmesi olayıdır. Meydana gelmesi belirli kıstas ve düzene bağlanamaz, yani belli ses düzenlerinin göçüşmeyi beraberinde getirdiği düşünülemez; ancak söyleyiş kolaylığı sağlama eğilimi genel etken kabul edilebilir. Genelde ardışık sessizler arasında gerçekleşen göçüşme, sesli ile sessiz arasında ve uzak sesler arasında da görülebilir. Her dilde her devirde karşımıza çıkan göçüşme olayının tipik örneklerine ağızlarda ve çocuk dilinde sıkça rastlanır. Bazı örnekleri şunlardır: köprü-körpü, öğretmek-örgetmek, çömlek-çölmek, toprak-torpak, yaprak-yarpak, yalnız-yanlız, kibrit-kirbit, memleket-melmeket/melmekat, akşam-aşkam, ekşi-eşki, reçel-leçer, kirpik-kiprik, sarımsak-sarmısak, perhiz-pehriz.