Vikipedi
İskendernâme (Ahmedî), 14. yüzyılda Ahmedî tarafından yazılan mesnevi tarzında manzum bir Türkçe eserdir.
Ahmedî’nin en tanınmış eseri olan İskendernâme, Türk edebiyatında yazılmış ilk manzum İskender hikâyesidir. Eserde Kur’an’da ismi geçen Zülkarneyn unvanlı İskender’in hikâyesi anlatılır ancak onun gibi cihan hakimi olan Büyük İskender’in kimlik ve kişiliği ile Zülkarneyninki iç içe geçmiştir.
Hikâye kurgusunun içerisine yedirilen din, tasavvuf, ahlâk, felsefe, coğrafya, astronomi, metalürji, tıp, siyaset gibi pek çok ansiklopedik bilginin yanı sıra eserde “ Osmanoğulları”na gelinceye kadar tüm devletler ve insanlık tarihi özet olarak aktarılmıştır. “Dâstân-ı Tevârîh-i Mülûk-i Âl-i Osmân” başlıklı son bölümü ilk Türkçe Osmanlı vekāyi‘nâmelerinden sayılmaktadır. Hükümdarlara ve kumandanlara yönelik öğütlere yer verilmiş olması nedeniyle bir siyasetnâme olarak da değerlendirilir.
Ne zaman yazıldığı ve kime sunulduğu konusunda farklı görüş ve değerlendirmeler vardır. Bu değerlendirme ve yorumlardan Ahmedî’nin İskendernâme’yi Germiyanoğlu Süleyman Şah’ın ölümünden sonra yazmaya başladığı, Osmanlı padişahı Yıldırım Bayezid’e sunmak isteyip sunamadığı, bir takım ilaveler yaptıktan sonra Yıldırım Bayezid’in oğlu Emir Süleyman’a sunduğu anlaşılmaktadır.
Şairin 1390’da tamamladığı bildirilen ancak hayatının son yıllarına kadar zaman zaman ele alıp çeşitli ilâvelerle enginleştirmeye çalıştığı eserin beyit sayısı bazı nüshalara göre yedi binden az, bazı nüshalara göre ise sekiz binden fazladır.Ahmet Atilla Şentürk, Mesnevilerin Doğuşu ve Türk Edebiyatındaki Gelişmesi, Divanlar ve Mesneviler, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2004 Aruzun “failatün failatün failün” kalıbıyla meydana getirilmiştir.Meltem Gül, 14. Yüzyıl Eski Anadolu Sahasında Oğuz Lehçesiyle Yazılmış Eserler Üzerine Yapılan Başlıca Bilimsel Yayınlar, The Journal of Academic Social Science Studies, Cilt 3 Sayı 2, Kış 2010
Yazıldığı yıldan itibaren büyük bir rağbet görmüş, hemen hemen bütün eski kaynaklarda adından bahsedilmiş, yalnız Anadolu sahasında değil İran ve Türkistan’da da okunmuştur. =
İskendernâme, İslami edebiyatlarda Büyük İskender hayatını ve maceralarını konu edinen; Kur’an-ı Kerim’de geçen Zülkarneyn’in kişiliğinin İskender’in hayatına sindirerek anlatıldığı, destanî-efsanevî tarzda yazılmış kitapların adıdır.
İskendernâmelerde İskender, tarihî kişiliği yerine Doğu mistisizminin etkisinde efsanevî bir müslüman kahraman olarak anlatılır. Sembolik düşünceler etrafında fikrî, ahlâkî ve didaktik konulara değinilir.İsmail Ünver, Türk Diyanet Vakfı Ansiklopedisi İskender maddesi, Cilt 22
Manzum şekline ilk defa Firdevsî’nin Şehnâmesi içinde rastlanır. Müstakil bir mesnevi halinde ilk defa Nizami Gencevi tarafından yazılmıştır. Türk edebiyatındaki ilk manzum İskendernâme ise Ahmedî tarafından 1390’da kaleme alınan eserdir.
=