Vikipedi
Kaşkalar, (Hitit metinlerinde Gašga, Kašga, Kaška; II.Ramses yazıtlarında Kškš, Asur kaynaklarında māt Kašku (Sargon yıllıkları), Ugarit dilinde ise ktk)Ahmet Ünal, Hititler Devrinde Anadolu Cilt 2, syf. 55 Hititlerin Anadolu'da hüküm sürdükleri devirlerde, şarkın en kuvvetli milletleri sayılan Mısırlılarla, Kaldelilerle, Suriyelilerle ve her zaman Hititlerle siyasi, ticari münasebetlerde bulunmuş ve hatta uzun seneler onlarla kavga ederek millî varlık ve kuvvetlerini onlara kabul ettirmiş bir kabiledir.
Kaşkaların Anadolu'ya ne zaman geldikleri, buranın yerel halkı mı, yoksa sonradan göç mü ettikleri hakkında bilgi yoktur. Ancak Hitit Kralları III. Hattuşili ve IV. Tuthaliya dönemine ait belgelerde Hantili döneminde (MÖ 1590-1560) Tiliura ve Nerik kentlerinin Kaşkaların eline geçtiğini ve Kaşka-Hitit sınır bölgesinin Kummešmaha Nehri (Yeşilırmak) olduğunu biliyoruz.Aktüel Arkeoloji Dergisi, 2018 Temmuz-Ağustos sayısı, syf. 83
Kaşkaların kendi ellerinden çıkma maddi kalıntıları henüz bulunamamıştır. Buna sebep olarak ise ağaç mimarisi kullandıkları öne sürülüyor. Ahmet Ünal, Hititler Devrinde Anadolu Cilt 2, syf. 48
Kaşkalar yarı göçebe yarı yerleşik bir yaşam tarzına sahip ve Anadolu'da yaygın olan çobanlık ve dokumacılık mesleğini yaparlardı. Kaşkalar aynı zamanda üzüm bağlarına da sahiplerdi. Hititler, ele geçirdiği Kaşka bölgelerine kendilerine şarap vermelerini zorunlu kılmıştı. Aktüel Arkeoloji Dergisi, 2018 Temmuz-Ağustos sayısı, syf. 91 Hitit belgelerinde savaşçı, yağmacı domuz çobanları, barbar ve kundakçı olarak tanıtılmışlardır. Fakat bu sözlerin ırkçılık içerdiği düşünülüyor. III. Hattuşili'nin Kaşkalar ile yapılan savaşlar sonucu yıkılan Tiliura kenti halkı ile yapmış olduğu antlaşmada geçenlere göre ise hiçbir silahlı Kaşkalı kente giremeyecekti. Eğer bir kimse Kaşka ülkesinde bir köle veya cariye edinmiş ise, onu dahi kente sokamayacaktı; kent dışında bir ahırda yaşayacaklardı. Sığır ve koyun çobanları Kaşkalar ile bir araya gelemeyecekti.Ahmet Ünal, Hititler Devrinde Anadolu Cilt 2, syf. 49
Kaşkaların Kuzey Anadolu'da bulundukları bilinmektedir ve bu iddiayı ilk olarak Hititolog Albretch Goetze ortaya atmıştır. Goetze bu iddiayı ortaya atarken Kaşkaların Tuthaliya döneminde Hattuşaya kadar gelebildiğini, Güney ve Güneydoğu Anadolu'da başka kavimler olduğu için orada olamayacaklarını, eğer orada olsalardı Hititlerin Kuzey Suriye'ye geçişlerinin o kadar kolay olmayacağını, bu yüzden de Doğu ve Kuzey Anadolu'nun kaldığını belirmiştir.Ahmet Ünal, Hititler Devrinde Anadolu Cilt 2, syf. 53 Doğu'daki bölge Harput ve Trabzon arasındaki bölgeyi kapsıyor fakat orada Azzi Hayasa ülkelerinin bulunduğunu biliyoruz.https://en.m.wikipedia.org/wiki/Hayasa-Azzi
Kaşkalar zaman zaman Hititlere birçok kez saldırmış, III. Tuthaliya döneminde ise Nensa (Niğde) şehrine kadar dayanmışlardı.Talat Mümtaz Yaman, Kastamonu Tarihi, syf. 15 Hitit hükümdarı III. Tuthaliya ölünce yerine geçen oğlu Şuppiluliuma Kaşkalarla ciddi bir mücadeleye girmiş, sonunda onları mağlup etmeyi başarmıştır. III. Tuthaliya ölünce genç oğlu II. Murşili tahta geçti. II. Murşili'nin gençliğinden istifade edeek birkez daha saldırıya geçen Kaşkalar ve Hititler arasında şu savaşlar geçmiştir:Talat Mümtaz Yaman, Kastamonu Tarihi, syf. 18
1- Ishupitta harbi (MÖ 1349-1345)
2- Pala yolları harbi (MÖ 1345-1343)
3- Timhuala ve Dağğasta harbi (MÖ 1337-1335)
4- Kalasma harbi (MÖ 1334-132)
Bu savaşlardan sonra Kaşkalar'ın hayvanları alınmış, kendileri köle yapılmıştır. Ancak bu savaşlar yeterli bir çözüm olmamıştır. M.Ö 1200 yılları civarında Hitit Devleti'nin sona ermesi ile birlikte Kaşkalar için güneye inme fırsatı doğdu. Yeni Asur kaynaklarına göre Kaşkaların hüküm sürdüğü topraklar batıda Muşki'ye, doğuda Urartu'ya ve güneyde Tabal'a uzanmaktaydı.Aktüel Arkeoloji Dergisi, 2018 Temmuz-Ağustos sayısı, syf. 87 Asur'un egemenliğine girmeyi reddeden Kaşkalar, Urartu ve Muşki gibi krallıklar ile birlik olup Asur'a karşı savaşmıştır fakat Asur karşısında tekrar onlara vergi vermekle yükümlü olmuşlardır.