"kategori" ne demek

• isim Aralarında herhangi bir bakımdan ilgi veya benzerlik bulunan şeylerin tamamı, grup, ulam
  "Üçüncü kategoride, vatandaşlık bilinci aşılamaya çalışan yazılar toplanıyordu." - E. Şafak
  
• felsefe, mantık Ulam
  

bk. ulam

(...)

(Yun. kategoria = öznitelik; yüklem; bir nesneye yüklenen nitelik)

1. (Aristoteles'te) Varolan üzerindeki deyiş biçimleri. // Kategoriler öğretisinin kurucusu olan Aristoteles 10 kategori ayırır: Bir önermede konu üzerinde ancak bu 10 kategoriye göre bir şey söylenebilir: töz, nicelik, nitelik, görelik (bağıntı), yer, zaman, durum, iyelik, etki, edilgi.

2. (Kant'ta) Her deneyin önsel koşulu olan salt anlık kavramları. // Anlığın, duyarlıkla alınan duyu gereçlerini bağlayıp birleştiren 12 kategorisi vardır:

   1. nicelik: birlik, çokluk, bütünlük;

   2. nitelik: gerçeklik, hiçlik, sınırlama;

   3. bağıntı: töz-ilinek, neden-etki, topluluk (karşılıklı etki);

   4. modalité: olanak-olanaksızlık, var olma-var olmama, zorunluluk-rastlantı. Aristoteles'te kategoriller hem varlığın hem düşüncenin özellikleri olduğu halde, Kant'ta yalnız düşüncenin özellikleridir.

Kategori ya da ulam, felsefi anlamda genel olarak öznitelik ya da bir nesneye yüklenen nitelik olarak anlaşılır. Kategoriler, bir konunun anlam ve sınırlarını, içerik ve biçiminin çerçevesini belirler.

Kategoriler, koşulu kendilerinde mevcut olan genel niteliklerdir; bu anlamda ve dolaysıyla koşulsuzdurlar. Kategorik denildiğinde belirtilen anlam, bu bağlamda, koşulsuzluktur. Bu genel anlamın ötesinde felsefe tarihi boyunca kategori kavramı içerik olarak kullanıldığı felsefi dizgeye (sistem) göre anlam kazanan bir içeriğe sahiptir. Bir anlamda kategori kavramının oluşturcusu Aristoteles'tir. Aristoteles on çeşit kategori belirlemiş ve bir konu hakkında bu on kategoriye göre bir şey söylenebileceğini belirtmiştir. Töz, nicelik, nitelik, yer, zaman, durum, sahiplik, etki, edilgi, bağıntı Aristotales'in ortaya koyduğu kategorilerdir. Böylece kategori, felsefede anlamlı bir şey söyleyebilmenin koşullarını belirleyen kavram olarak görünmektedir.

Kant ile Aristotales'in kategori anlayışlarındaki farklılık, Kant'ta kategoriler yalnızca düşüncenin özellikleri olmasına karşın, Aristoteles'te kategoriler hem düşüncenin hem de varlığın özelliklerini gösterirler.

Küme kategorsilerine basit bir örnek nesne kümeleri ve onun ok fonksiyon kümeleridir Diğer taraftan , herhangi bir monoid kategori , özel bir tür olarak anlaşılabilir , ve böylece herhangi bir ön liste olabilir . Genel olarak ,nesneleri ve oklar her türlü soyut varlıklar olabilir ve kategori kavramı matematiksel kuruluşlar ve bunların ilişkilerini tanımlamak için bir temel ve soyut bir yol sağlar . Bu kategori teorisinin ana fikri ,nesneler ve okların neyi temsil ettiği ve bu bağımsız nesneler ve oklari içindeki terimlerin tüm matematiği genellemek istediği bir matematik dalıdır . Neredeyse modern matematiğin her dalı kategoriler açısından tarif edilebilir , ve bunu yaparken matematik sık sık görünüşte farklı alanları arasında derin anlayış ve benzerlikleri ortaya koymaktadır . Daha geniş motivasyonel arka plan ve tarihsel notlar için , kategori teorisi ve kategori teorisi konularının listesini görebilirsiniz . Nesnelerin aynı koleksiyonu ,okların aynı toplanması ve herhangi bir çift okların düzeninin aynı ilişkili yöntemi varsa iki kategori aynıdır . İki kategori aynı zamanda tam olarak aynı olmasa bile , kategori teori amaçları için " eşdeğer " olarak kabul edilebilir . İyi bilinen kategoriler kalın ya da italik kısa harfle kelime veya kısaltma ile gösterilir : küme ve küme fonksiyonları ve küme kategorisi içerikli örnekler arasında; halka , halkaların kategorisi ve halka homomorfizmaları ve top, topolojik uzayların kategorileri ve sürekli haritalar vardır Yukarıdaki kategorilerin tüm okların üzerinde ilişkisel operasyon olarak düzen ve ok özdeşi olarak ve özdeş harita var . Kategori teorisi üzerinde standart metin Matematisyen çalışmaları için kategoriler Saunders Mac Lane tarafından çalışıldı.Diğer kaynakça aşağıdaki başvurularda verilmiştir.Bu yazıda temel tanımlamalar, bu kitapların herhangi ilk birkaç bölümü içinde yer alır .