"likenler" ne demek

(botanik)

Likenler ya da Lichenes; başlı başına birer organizma değildirler. Mantarlar ve fotosentetik Alglerden meydana gelen simbiyotik birlikteliklerdir.

Şekil ve yaşayış bakımından kendilerini oluşturan alg ve mantarlardan tamamen ayrı bir yapı gösterirler. Renksiz bir mantar hifinden oluşan tallusun yapısına katılan fotosentetik canlı (fotobiyont), genellikle yeşil alg ya da bir siyanobakteridir; fakat bazı sarı-yeşil alglerden ve kahverengi alglerden de oluştukları bilinir. En çok Cyanophyta ve Chlorophyta'ya ait cinsler ve Xanthophyta ve Phaeophyta'dan bazı alg türleri görülür. Mantarlarda ise genellikle Ascomycetes (Asklı Mantarlar) ve az olarak Basidiomycetes'e (Bazidli Mantarlar) ait cinsler görülür.

Alg ve mantarın birbirleri ile birleşmeleri farklı şekillerde olabilir. Eğer alg ve mantar dağılımı homojen tek bir tabaka şekildeyse bu likenler; "Homeomerik liken", heterojen bir dağılım ve farklı tabakalar varsa "Heteromerik liken" olarak isimlendirilirler.

Homeomerik likenlerde, alg ve mantar ayrı bir katman oluşturmadan birleşir, tallus jelatini andıran müsilajımsı yapıdadır.

Heteromerik likenlerde, üst kabuk katmanı (korteks) ile orta kısım arasında algler bulunur, diğer kısımlar sıkı ya da gevşek dizilmiş mantar hiflerinden oluşur. Çoğu liken bu grupta yer alır.

Likenler, birçok yerde bulunabilen organizmalardır. Morfolojilerine veya dış görünüşlerine göre göre;

• Kabuksu likenler, genellikle kayalar üzerinde gelişen likenlerdir. Tallus kaya yüzeyiyle kısmen kaynaşmış kabuk biçimindedir. Kabuksu likenleri substrattan (ortam) bozulmadan ayırmak neredeyse imkânsızdır. Bazı liken türlerinin kayaları eritebilen enzimleri kullanarak kayanın içine doğru birkaç mm yol aldıkları da gözlenebilir. Bu grup likenlere "Endolitik likenler" de denir. Kabuksu likenlere verilecek en yaygın örnek Protoparmeliopsis muralis türüdür. Endolitik likenlere ise bazı Verrucaria türleri örnek verilebilir.
• Yapraksı likenler, tallusları loblar halinde olan ve genellikle rozetler oluşturan likenlerdir.
• Dalsı likenler, ağaçlar bazen de kayalar üzerinde gelişen, oldukça büyük talluslu, sık dallanma gösteren likenlerdir.