"mercanlar" ne demek

• isim, hayvan bilimi Örnek hayvanı mercan olan, sölenterlerden bir sınıf
  

(Yun. anthos: çiçek; zoon: hayvan) Çok hücrelilerden (Metazoa), sölenterler (Coelenterata) alt bölümünün, knidliler (Cnidaria) filumundan, sadece polip dölleri olan, vücutları hem iki yanlı, hem ışınsal bakışımlı, dokunaçları birkaç sıra üzerine dizili, çoğu iskeletli, eşey hücreleri iç deriden (endoderm) meydana gelen, denizlerde tek ya da koloniler hâlinde, kendilerini daima bir yere bağlayarak yaşayan, mercan (Corallium rubrum), denizgülü (Actinia), denizşakayığı (Anemonia) cins ve türleri iyi bilinen bir sınıf.

Sölenterler (Coelenterata) alt bölümünün, knidliler (Cnidaria) şubesinden, sadece polip dölleri olan, vücutları hem iki yanlı, hem ışınsal bakışımlı, dokunaçları birkaç sıra üzerine dizili, çoğu iskeletli, eşey hücreleri iç deriden (endoderm) meydana gelen, denizlerde tek veya koloniler biçiminde, kendilerini daima bir yere bağlayarak yaşayan bir sınıf.

(zooloji)

(Anthozoa), (Yun. anthos = çiçek, Yun, zoon = hayvan): Çokgözeli hayvanlardan sölentereler (Coelenterata) alt-bölümünün knidliler (Cnidaria) filumuna giren bir sınıfı. Sadece polip dölleri vardır. Vücutları hem iki-yanlı, hem ışınsal bakışımlıdır. Dokunaçlar bir kaç sıra üzerine dizilidir. Çoğu iskeletlidir. Eşeylik gözeleri iç-deriden meydana gelir. Denizlerde tek ya da koloni halinde, daima kendilerini bir yere bağlayarak yaşarlar. Mercan (Corallium rubrum), deniz gülü (Actinia), deniz şakayıkı (Anemonla) iyi bilinirler.

Sıcak denizlerde yığınlar durumunda yaşayan ve "resif" denilen kireçli kayaları oluşturan hayvancıklar.

Anthozoa ya da Mercanlar, omurgasız hayvanların Knidliler şubesinin denizlerde yaşayan bir sınıfıdır. Yumuşak mercanlar, boynuzsu mercanlar, dikenli mercanlar, gerçek mercanlar gibi çeşitleri vardır. Deniz şakayıkları da bu sınıftandır. Polip vücutlu bu canlıların mineral maddelerinden karışmış boynuzsu iskeletlerine de mercan denir.

Mercan iskeletlerinin binlerce yıl boyunca belli bir bölgede toplanması sonucunda da, mercan kayalıkları meydana gelir. Yalnız veya koloniler halinde yaşarlar. Vücutları ışınsal simetrilidir. Ağız çevrelerinde uzantılı dokunaçları vardır. Ağız ve kolları kaslarla açılıp kapanabilir. Küçük canlılarla beslenirler. İskeletleri dış derilerinin salgısından meydana gelir.

Hem eşeyli, hem de bölünme veya tomurcuklanma ile eşeysiz çoğalırlar. Eşeysiz olarak üreyenler ana koloniye bağlı kalırlar. Çoğu ayrı eşeylidir. Üreme hücrelerinin döllenmesi ana hayvanın içinde veya suda serbest olarak olur. Döllenme sonucu meydana gelen kirpikli larva küçük bir kurtçuğa benzer. Kirpikleriyle bir müddet serbest yüzdükten sonra kendini bir kayaya tespit eder. Gelişimini tamamlayarak polip haline gelir ve kalkerli bir iskelet salgılar. Tomurcuklanma ile üreyerek yeni polipler meydana getirir. Koloninin salgıladığı iskeletler yığın halini alarak, mercanlar hareket edemez olur.

Mercan katılıkta taş gibidir, denizin dibinde ise adeta bitki gibi biter. Denizin diplerinde rengarenk çiçek bahçelerini andırırlar. Suyun yüzünden yukarı çıkıp kuruyunca katılaşıp toprak olur. Bu özelliklerinden dolayı mercanlar uzun yıllar denizlerde büyüyen taş haline gelmiş çiçekler olarak sanıldılar. Günümüzde ise mercanlar, omurgasız hayvanlar sınıfında incelenmektedir.

Kaynaşan mercan iskeletlerinin zamanla deniz yüzeyine kadar yükselerek meydana getirdikleri uzun mercan kayalarına resif denir. Bazen de halka şeklini alarak ortası deniz olan adalar meydana getirirler. Bunlara da atol denir. Mercan kayalıklarının meydana gelebilmesi için suyun ılık olması lazımdır. Norveç batı sahillerinde olduğu gibi soğuk iklim bölgelerinde de mercan kayalıklarına rastlanmaktaysa da, mercan kayalıklarının en çok bulunduğu yerler; Afrika'nın doğu sahillerinden Büyük Okyanusdaki Hawaii Adaları arasındaki bölge ile Bermuda'dan Brezilya'ya kadar olan bölgelerdir. Akdeniz'de de çalı veya ağaç biçimli koloniler halinde, 200 metrelik derinlerde bulunurlar.

Üç tip mercan kayalığı vardır. Bunlardan birincisi sahile yakın bölgelerde bulunur. İkincisi sahilden uzakta açık denizde, üçüncü de sığ sularda bulunur. En meşhur mercan kayalıkları Avustralya'nın kuzeydoğu sahillerinde bulunan ve uzunluğu 2000 km olan Büyük Set Resifi'ndir. Mercanların renk ve görünüşleri çeşitlidir. Çimen, yelpaze, ağaç dalı şeklinde olanları vardır. Kırmızı, yeşil, turuncu, beyaz, çizgili ve desenli de olabilirler.

Çok eskiden beri mercan iskeletlerinden süs eşyası yapılmaktadır. Kolye, gerdanlık, küpe, tesbih gibi eşya imal edilir. Kırmızı mercan en meşhurlarıdır.