"mutasyon" ne demek

• isim, biyoloji Değişinim
  

Genomik DNA dizilerinde kendiliğinden veya ışın ve kimyasal maddeler gibi etkenler nedeniyle meydana gelen kalıtsal değişiklik.

Genomik DNA dizilerinde kendiliğinden ya da ışın, kimyasal maddeler gibi etkenler sebebiyle meydana gelen herhangi bir değişiklik.

Herhangi bir canlının veya canlı hücresinin kalıtım dokularında ve yapısal özelliklerinde kendiliğinden veya bir dış etkene bağlı olarak gerçekleşen düzensiz değişmeler.

(Lat. mutare=değişmek): Bir karakterin birdenbire ve kalıtsal olarak değişmesi; bu karakteri meydana getiren gendeki değişiklik. Mutasyon sonucunda ana ve babadan bir ya da birkaç karakter bakımından değişik yavrular meydana gelir.

bk. değişinim

Mutasyon ya da değişinim, bir canlının genomu içindeki DNA ya da RNA diziliminde meydana gelen kalıcı değişmelerdir.Herder Lexikon der Biologie, 2004: Mutation Mutasyona sahip bir organizma ise mutant olarak adlandırılır.

Mutasyonlar, genel olarak germ hattı mutasyonları ve somatik mutasyonlar olmak üzere ikiye ayrılır. Doku hücreleri içinde gerçekleşen bir mutasyon, kalıtsal olamayacağı için kuşaktan kuşağa aktarılmaz. Bedensel (somatik) mutasyonlar bu anlamda kalıtsal değildir. Eşey (üreme) hücresi mutasyonları, diğer ismiyle germ hattı mutasyonları ise kalıtsaldır ve bir sonraki nesillere aktarılır.Rolf Knippers (1997). Molekulare Genetik, Thieme, ISBN 3-13-477007-5

Bireyin,kalıtsal özelliklerinin ortaya çıkmasını sağlayan genetik şifre, herhangi bir nedenden dolayı ( DNA onarımı, mayoz bölünme veya DNA replikasyonu sırasında meydana gelen hatalar, transpozonlar, virüsler, X ışını, radyasyon, ultraviyole, bazı ilaç ve mutajen kimyasallar, ani sıcaklık değişimleri vb. etkenlerle) bozulabilir.Seyffert W (2003). Genetik, 2. Auflage, Spektrum, ISBN 3827410223 Bunun yanında hipermutasyon gibi hücresel süreçlerde organizmanın kendisi tarafından da tetiklenebilir. Bu durumda DNA’nın sentezlediği protein veya enzim bozulur. Böylece canlının, proteinden dolayı yapısı, enzimlerinden dolayı metabolizması değişebilir. Mutasyon ters evrimin temelini oluşturur.

Mutasyonlar, kalıtsal materyalin normal kombinasyonunu değiştirmeyen, kalıtsal yapıda meydana gelen bütün değişikliklerdir. Mutasyon terimi genel olarak,

• Kromozom yapısının değişmesini,
• Kromozom sayısının değişmesini,
• Genlerdeki değişiklikleri kapsar.

Bu anlamda mutasyonlar, sitogenetikte, değişimlerin kapsamlarına göre, Genom mutasyonu, Kromozom mutasyonu ve Gen mutasyonu olarak adlandırılıp üçe ayrılırlar. Genom mutasyonları kromozom sayısındaki değişmeler olup kromozom mutasyonları ise ışık mikroskobu altında incelenebilen ve kromozomun iç yapısında oluşan değişimlerdir. Gen mutasyonları ise ışık mikroskobu altında görünmeyen ve tek bir geni kapsayan mutasyonlardır.

Mutasyonlar, dizilimlerde farklı türde değişimlere yol açabilirler; Bu anlamda bir mutasyon, canlı organizmanın fenotipik özelliklerinde negatif veya pozitif etkilere sahip olabileceği gibi nötr mutasyonlar hiçbir etkiye sahip olmayabilirler (durağan veya sessiz mutasyonlar). Bu tür değişimler, bir gen ürünün değişmesinde veya genin doğru ya da tamamen işlemesini engellemede herhangi bir etkileri olmayabilir. Drosophila melanogaster sineği üzerinde yapılan çalışmalar, gen tarafından oluşturulan bir proteinin mutasyonunda, bu mutasyonun yaklaşık %70'inin zararlı etkilere sahip olduğunu, geri kalanının ise ya nötr ya da zayıf faydalı etki gösterdiğini ortaya koymaktadır. Mutasyonların genler üzerindeki zararlı etkileri nedeniyle, organizmalar mutasyonları gidermek için DNA onarımı gibi mekanizmalara sahiptir.

Genetik materyal olarak RNA kullanan virüsler, sürekli ve hızlı bir şekilde çoğalıp geliştikleri için onlara avantaj sağlayan hızlı mutasyon oranlarına sahiptir, ve bu şekilde insan bağışıklık sistemi gibi savunma mekanizmalarını atlatabilir ve reaksiyonlardan kaçabilirler.

Mutasyon kısaca bir geni ortaya çıkaran kromozomların değişmesidir. Genetik algoritmalarda bir genin kromozomların genetik çeşitliliğini korumak için kullanılır. Bu değişmeler aşağıdaki şekillerden biri olabilir:

• Tersleme (Inversion)
• Yerleştirme (Insertion)
• Çıkarma (Displacement)
• Yer değiştirme (Reciprocal Exchange, Swap)

Yukarıdaki mutasyonlar için birkaç örnek:

• Tersleme, seilen bir kromozomun değerinin tersine çevirilmesidir.

Örnek: 110101 -> 100101 örneğindeki 2. kromozomun tersi alınmıştır.

• Yerleştirme, gen düzülmesine yeni bir kromozomun eklenmesiyle olur.

Örnek: 110101 -> 1100101 düzülmenin 3. kromozomu eklenmiştir.

• Çıkarma, düzülmeden bir kromozomun azaltılmasıyla gerçekleşir.

Örnek: 110101 -> 10101 düzülmedeki 2. kromozom çıkarılmıştır.

• Yer değiştirme, mevcut kromozomlardan birinin sıradaki yerinin değişmesidir.

Örnek: 110101 -> 100111 düzülmedeki 2. kromozom ile 5. kromozom yer değiştirmiştir.

• Genetik algoritma