"portre" ne demek

• isim Bir kimsenin yağlı boya, sulu boya, kara kalem vb. bir yolla yapılmış resmi
  "Biri ötekinin portresini yapıyor, biri kitap okuyor ve öteki notlar alıyor." - P. Safa
  
• edebiyat Bir kimsenin, bir şeyin sözlü veya yazılı tasviri
  "Milliyet'in eski pazar eklerinde on beş hafta boyu portreler yazmıştım." - H. Taner
  

Portre, resim, fotoğraf, heykel ve benzeri sanat türlerinde bir kişinin yüzünün ve yüz ifadesinin betimlenmesi ile oluşturulan eserdir. Bu eserlerin amacı, kişinin görünüşünü, kişiliğini ve ruh hâlini yansıtmaktır. Bu sebeple fotoğrafçılıkta portreler enstantane olarak değil, belirli bir kompozisyon dahilinde kişinin poz vermesiyle çekilir. Portrelerde genelde, betimlenen kişi ressama ya da fotoğrafçıya doğru bakar ve bu sayede kişinin izleyiciye en başarılı şekilde aktarılması sağlanır.

Roma heykel sanatı dahilinde portreler, özellikle övücü olmayan gerçekçi betimlemeler yapılmaktaydı. 4. yüzyıl civarında, kişilerin görünüşleri, idealize edilmiş biçimlerde betimlenmeye başladı. Avrupa'da gerçekçi portre anlayışına dönüş, Orta Çağ'ın sonlarında, Burgonya ve Fransa'da gerçekleşti.

Antik uygarlıklar arasında portreler üreten birkaç kültürden biri de Peru'daki Moche uygarlığıydı. Bu eserlerde kişilerin anatomik özellikleri ayrıntılı biçimde ve kesin doğrulukta betimlenirdi. Portreleri yapılan kişiler yönetici seçkin zümre, rahipler, savaşçılar ve ünlü sanatçılardı.Donnan, Christopher B. Moche Portraits from Ancient Peru University of Texas Press, 2004. ISBN 0-292-71622-2. Bu kişiler, hayatlarının çeşitli evrelerinde betimlenirdi. Tanrıların portreleri de yapılırdı. Bu eserlerde başlıklar, saç stilleri, takılar ve yüz makyajları gibi detaylara önem verilirdi.

Batı uygarlığına ait en bilinen portrelerden biri, Leonardo da Vinci'nin kimliği belirsiz bir kadının portresi olan Mona Lisa eseridir. Bilinen en eski portre ise, 2006'da Fransa'daki Angoulême yakınlarında yer alan Vilhonneur mağarasında keşfedilen ve 27.000 yıllık olduğu tahminlenen duvar resmidir.

Portre, resimsel portreden türeyen bir edebi türdür.

Portre, düzyazı veya dize olarak gerçekleştirilebilir. Amaçları içeriğe göre değişir: portreyi yazan kişinin (yazar) öznelliğine göre sosyokültürel, sosyopolitik, tarihsel... Bu nedenle, kurgusal bir portreden (her yazarın kurgusal evrenini dolduran karakterlere karşılık gelir), gerçek bir insana kadar (gerçek hayattaki insanları temsil eder) herkesten bahsedilebilir.