"tümce" ne demek

• isim, dil bilgisi Cümle
  "Her şey bütün bağlantılarıyla anlaşılmadan o tek tümceyi çevirtmek istemiyordu." - A. Ağaoğlu
  

bk. söylem

Küme halinde.

Yalın cümlelere tümce ( BAĞIMSIZ TÜMCE Pr. indépendante ) denildiği gibi karmaşık cümleleri meydana getiren ve tam birer düşüne anlatan söz öbekleri de tümce admı alır. Ayrıca uyrumlu ( bk. Uyrumlu ) bir tümcesi bulunan tümceye BAŞTÜMCE ( Pr. principale ou subordonnée ) denir: Akşam olduğu için ( UYRUMLU veya BAĞIMLI TÜMCE /Pr. dépendante/ ) ben eve gidiyorum ( Baştümce ). Baştümce bazı dillerde en çoğu cümlenin bag tarafında bulunduğu için buna ÖN TÜMCE ( Pr. antérieure, antécédente ), ötekine de ART TÜMCE ( Pr. postérieure ou conséquente ) dendiği vardır.Şarth cümlelerde uyrumluya ŞART KOŞUCU veya ŞARTLIYAN ( Conditionnante ou conditionnelle ), öbürüne de ŞARTLANAN ( Conditionnée ) denir. Uyrumlu tümceler baştümceye bir bağlaç veya bir ilgilik ile bağlı olduklarına göre BAĞLAÇLI ( Conjonctive ou con-jonctionnelle ) ve İLGİLİKLİ ( Relative ) adını alırlar; tümcedeki fiilin gramatikal şeklinegöre de MASTARLI ( Infinitive ), ORTAÇ LI ( Participale ) çeşitleri de vardır. Bundan başka cümle içindeki ADLIK ( Substantive: Onun söylediklerini ben biliyorum ), SIFATLK ( Adjective: Onun söylediği fikirler ), ZARFLIK ( Adverbiale: O söyledikte ), SEBEPLİK ( Causale : O söylediği için ), ÖLÇÜŞTÜRMELÎ ( Comparative: Onun söylediği kadar ), AMAÇLIK ( Finale: Onu söylemesi için ), SONUÇLU ( Consécutive: Onu söyletinceye kadar zorladılar ), ŞARTLIYAN ( Conditionnelle: O söylerse ), BIRAKIMLI ( Consessive: O söylerse de ), YEREL ( Locale: O söylediği yerde ) ve İÇ TÜMCE ( incidente ou incise: Arkadaşımız, Allahselâmet versin, hoş adamdır ) durumunda da olurlar. bk. Tümleyici tümce.

(Derleme.. hükümleme) Bir yargı bildirmek üzere tek başına çekimli bir eylem veya çekimli bir eylemle birlikte kullanılan sözcük dizisi: Gel; Tren geçiyor; Ali sinemaya gitmeyecek; Ahmet'in yazdığı kitap birincilik kozanmış; insan kendi memleketinden uzaklaşıp da böyle başka ırklarla meskûn ayrı isimli yerlere gitti mi, bilmediği, görmediği acayip vakalarla karşılaşmak, birtakım sergüzeştler geçirmek ister vb.