Kelime tanımını bul

Güncel Türkçe Sözlük
tanrı
  • isim, din b. (***) Çok tanrıcılıkta var olduğuna inanılan insanüstü varlıklardan her biri, ilah
Felsefe Terimleri Sözlüğü
Tanrı

Dinsel inançta: Doğüstü ve olağanüstü nitelikleri, güçleri olan yetkin bir öz olarak en yüksek varlık. Tanrı konusunda üç temel anlayış vardır:

  1. Tanrılar ya da tanrısal güçler çokluğu kabul edilir: çoktanrıcılık = politeizm.

  2. Bir tek Tanrısal olan vardır, bu da evren ile aynı şeydir: tümtanrıcılık = panteizm (her şey Tanrı); Tanrısal olan evrenden daha fazla bir şeydir, evreni kuşatır: Pananteizm = herşey Tanrı'da.

  3. Tektanrıcılık = Monoteizm. Yaratıcı Tanrı. Evrenin nedeni, başlatıcısı olarak Tanrı. Tanrı yalnızca evrenin nedeni, başlatıcısı olarak anlaşılıp da, her zaman etkileyen bir Tanrı söz konusu değilse, buna yaratancılık (deizm) denir. Bütün bu anlayışların karşısında: Tanrıtanımazlık= ateizm vardır. Felsefedeki ve Tanrıbilimdeki Tanrı anlayışları arasındaki temel ayrılıklar Tanrı'ya giden yolun nerede olduğu ya da nerede aranması gerektiği sorusundan doğar. (Her zaman kesin ayrılıklar görülmeyebilir de.) a. Tanrı'ya giden yol spekülatif düşünme aracılığı ile dünya üzerinden geçebilir; Tanrı ilk neden, son erek, en yüksek, en yetkin varlık, öncesiz-sonrasız anlam temeli, koşulsuz ve saltık olan diye anlaşılır, b. Eleştirel düşüncenin yardımıyla bakılacak olursa: Tanrı sınır olandır, idealist açıdan ide'dir, gerçekçi açıdan ise bütünüyle başka olandır, bundan dolayı -> aşkın olandır, c. Tanrı, gizemsel yaşantıda, ruhun arınmış içtenliğinde bulunur. Bu yaşantıda ruh ve Tanrı karşıtlığı aşılarak ortadan kaldırılır, d. Tanrı'ya götüren bir yol da somut açınlamadır (vahiy). Burada Tanrı, evrensel ya da tarihsel ve kişisel bir biçimde (ya da aynı zamanda her iki biçimde) yaratıcı, temellendirilemez bir her şeye gücü yeten olarak, ama aynı zamanda insanın karşısında koşulsuz bir "Sen" olarak bulunmaktadır. Açınlama dinleri: Hıristiyanlık (burada Tanrı, İsa'nın kişiliğinde insan biçiminde görünür), Müslümanlık (Tanrı, elçisi olan Muhammet'e Kur'an'ı indirmiştir.) Tanrı kanıtları: Felsefede en önemlileri:

    1. Varlıkbilimsel (ontolojik) kanıt: Bu kanıtta Tanrı kavramından Tanrı'nın varlığı çıkarılır: Tanrı, kavramı gereği en yetkin varlıktır; var olmasaydı, en yetkin varlık olmaktan çıkacaktı, çünkü varlık yüklemi olmayacaktı; öyleyse, Tanrı'nın en yetkin varlık olarak, varlığının da olması gerekir.

    2. Evrenbilimsel (kosmolojik) kanıt: Bunun çeşitli düzenlemelerine rastlanır. Bu kanıt, dünyanın deviniminden bir ilk kımıldatıcı, nedenler zincirinden bir ilk neden, dünyadaki şeylerin değişkenliği, koşulluluğu ve rastlantısallığından dünyanın ilk nedeni olan, değişmez, koşulsuz, zorunlu bir varlığın bulunduğu sonucunu çıkarır.

    3. Ereksel (teleolojik) kanıt: Burada dünyadaki ereklilik ve düzenden, bu erek ve düzenleri koyan bir us varlığı olduğu sonucu çıkarılır.

  4. Ahlaksal kanıt: İçimizdeki ahlak yasasının varlığı olgusundan ve dünyadaki ahlak düzeninden, bunların nedeni olan yüksek bir istencin varlığı çıkarılır.

Tarih Terimleri Sözlüğü
Tanrı
  1. Çoktanrıcılıkta var olduğuna inanılan insanüstü varlıklardan her biri.

  2. Acunda varolan her şeyin yaratıcısı ve buyurucusu olduğuna inanılan yüce varlık.

Vikipedi
Tanrı

Tanrı ya da ilahTürk Dil Kurumu, özellikle tek tanrılı inançlar tarafından evrenin tek yaradanı ve yöneteni olduğuna inanılan doğaüstü varlık. Çok tanrılı inançlarda genelde ilahların cinsiyeti bulunur ve erkek olanlarına tanrı, dişi olanlarına tanrıça denir. Monoteistik ve henoteistik inançlardaki Tanrı kavramını tanımlamak için ise sadece tanrı sözcüğü kullanılabilir.


Tanrı kavramının, tek tanrılı (monoteist) ve çok tanrılı (politeist) dinlerdeki farkını ayırt etmek için “Dinbilimi” önceleri, monoteizm dinlerindeki tek tanrıyı ifade etmek için “Tanrı” ifadesini; farklı tanrıları olan politeizm dinlerindeki Tanrı kavramı için “Gottheit” (tanrısal varlık) ifadesini kullanmıştır. Anlamı kolaylaştırmak amacıyla Avrupa’da yaygınlaşan bu sözcüğün kullanımı, hala tartışma konusudur. Felsefede Tanrı kavramı; “ilk neden”, “ebedi ilke” ya da “insanlığın, yaşamın ve doğanın tamamının en yüce aşaması” olarak ifade edilir ve çoğunlukla ilah veya mutlak olan şeklinde tanımlanır.

Tanrı (eril)
Bu maddede eril tanrı kavramını temsil eden, politeistik yani çok tanrıcı bir tanrı anlayışı incelenmiştir. Monoteistik yani tek tanrıcı tanrı anlayışı için Tanrı maddesine bakınız.

Genellikle birden fazla tanrı veya tanrıçanın bulunduğu dinlerde, eril olan tanrılar neredeyse her zaman daha önemli rollere sahiptir. Örnek olarak Hinduizm'in Trimurti'si (ki burada üç tanrı da tek bir tanrının farklı yönlerinin temsilidir) verilebilir; Trimurti'deki üç tanrı yani tanrının üç yönü de çoğunlukla eril olarak ( Brahma, Şiva ve Vişnu) betimlenmiştir.

Yunan ve Roma panteonları Zeus veya Jüpiter tarafından yönetilirdi ki bunlar eril tanrılardı. Cermen dininde de Votan benzeri bir role sahiptir.

Eril tanrılara iktidar kavramı üzerinde verilen bu hak ve özdeşleştirme bir başka kavramda daha verilmekteydi: savaş. Panteonların yöneticileri gibi savaş ilahları da genellikle (eril) tanrılardı. Bunun bazı ünlü örnekleri: Ares/ Mars ve Toutatis. Wodan da hem tanrıların kralı hem de savaş tanrısı konumundaydı. Bu konuda belirgin bir istisna Yunan'daki Athena'dır, bir tanrıça olsa da savaş ve strateji ile özdeşleştirilmiştir.

"tanrı" kelimesinin kullanım örnekleri.

Papa Haziran 2014'te, 'Ndrangheta mafyasının merkezi Calabria bölgesine yaptığı gezide "'Ndrangheta kötülüğe tapınmaktır… Hayatlarında bu kötülüğün yolunu izleyenler, mafya üyeleri, Tanrı ile birlik içinde değillerdir: Aforoz edilmişlerdir" demişti.

Ruhların Tanrı tarafından ölümden önceki hayatlarındaki davranışlarına göre ödüllendirileceğine ya da cezalandırılacağına veya sadece ruhun ölümsüzlüğüne inanan, ruhun ölümsüzlüğü konusunda agnostik yaklaşım sergileyen ve ruhun ölümsüz olmadığını düşünen deistler vardır.

Tanrı’nın var olmadığını mutlak biçimde savunan ateizmin aksine agnostik görüş Tanrı’nın varlığının bilinemeyeceğini öne sürer.

Öte yandan, Yeni Ahit Tanrı tarafından doğrudan indirilmiş bir kitap değil.

Karamermer, "Tanrı’ya, vatanıma karşı görevlerimi yerine getireceğime, izcilik türesine uyacağıma, başkalarına her zaman yardımda bulunacağıma, kendimi bedence sağlam, fikirce uyanık ve ahlakça dürüst tutmak için elimden geleni yapacağıma şerefim üzerine ant içerim" şeklindeki izci andının büyük mana taşıdığına da dikkat çekti.

Lena’yı, üniversitemizin kampüsüne adını veren Yenisey’i, Baykal Gölü’nü, Angara Irmagı’nı, Angara Vadisi’ni, Tanrı Dağları gibi birçok önemli bölgelerden geçtik.

Politeizm, animizm ve şamanizmin bir karışımı olarak ifade edilebilecek İnka dininde tanrı, “İnti”dir (Güneş tanrısı).

Öksüz'ün "Tanrı misafiri" denilerek götürüldüğü evde yapılan aramada, asetatlı harita ve not defteri bulundu.

Somut anlamda Tanrı'nın bütünleştiği evrenin ve varlıkların, evrim ile diyalektik olarak değiştiği ve geliştiği, gelişimini tamamladıktan sonra dönüşün yine ezeli ve ebedi olan Tanrıya olacağı bu geri dönüşte tekamülünü tamamlayan ruhların da Tanrıya kavuşacağına inanılır.

Einstein'ın 1954 yılında 74 yaşındayken Almanca olarak kaleme aldığı ve felsefeci Eric Gutkind'e hitaben yazdığı mektupta, Tanrı, İncil ve Yahudilik ile ilgili düşünceleri yer alıyor.

Isparta Belediyesinden yapılan yazılı açıklamaya göre, Günaydın, müzede yer alacak Türklerin Tanrı Dağı'ndan çıkışını anlatan 3 metre yüksekliğinde ve 10 metre uzunluğunda toplam 30 metrekarelik Ergenekon Destanı'nın kilden yapılmış derin kabartma tablosunu inceledi.

Tanrı Dağları eteklerindeki Kırçın Yaylası'nda göçebe yaşamın farklı yönlerine şahitlik ettik.

Yapıtları güçlü bir lirizm içeren Hugo, eserlerinde daha çok, aşk, baba şefkati, ölüm, insan yazgısı, özgürlük, yoksullara iyi davranma, emeğin kutsallığı, hayatın hüzün ve neşesi ile tüm evreni kuşatan Tanrı'nın varlığı gibi konulara yer vermişti.

Erkeğin göğsü üzerinde akikten yapılan ve mitolojik yaratık üzerinde tanrı figürünün yer aldığı mühür ve alt kısmında da üzeri bronzla süslenmiş deri kemerin bulunduğunu anlatan Çavuşoğlu, Çavuştepe nekropolünde ortaya çıkarılan aile mezarın da çok önemli buluntular içerdiğini bildirdi.

Yüzlerce yıl yaşayan insanlara, yarı tanrı insanlara, vampirlere, zaman gezginlerine ve nicesine dair efsaneler her kültürde kuşaktan kuşağa aktarıldı ve ölümü yenebilecek bir çare bulma hayali hiç eskimedi.