Güncel Türkçe Sözlük
-
isim, gök bilimi Sonsuzdaki bir nesnenin gerçek
görüntüsünü, içbükey bir aynadan yapılmış merceğinin odak
düzleminde veren ve gök bilimiyle ilgili gözlemlerde kullanılan
optik aygıt, gözlemci, ırakgörür
"Teleskopların kuvveti arttıkça bilinen gök cisimlerinin sayısı ve kâinatın hacmi de genişlemiştir." - M. Kaplan
Orta Öğretim Terimleri Kılavuzu
(astronomi)
Gökbilim Terimleri Sözlüğü
bk. ırakgörür.
Vikipedi
Teleskop, uzaydan gelen her türlü radyasyonu alıp görüntüleyen astronomların kullandığı, bir rasathane cihazıdır. 1608 yılında Hans Lippershey (Hollandalı gözlük üreticisi) tarafından icat edilmiş, 1609 yılında Galileo Galilei tarafından ilk defa, gökyüzü gözlemleri yapmakta kullanılmıştır. Uzaydaki cisimlerden yansıyarak veya doğrudan doğruya gelen, gözle görülen ışık, ultraviyole ışınlar, kızılötesi ışınlar, röntgen ışınları, radyo dalgaları gibi her türlü elektromanyetik yayınlar kainat hakkında bilgi toplamak için çok lüzumlu delillerdir. Bu deliller ya klasik manada optik teleskoplarla veya çok daha modern radyo teleskoplarla incelenir.
Teleskop yapısı[ değiştir]Teleskop yapı olarak objektif, oküler ve bu mercekleri muhafaza eden bir tüpten meydana gelmiştir. Objektif cinsine göre iki tür teleskop vardır. Uzaydan gelen ışıklar teleskop içinde bir aynaya çarpıp, prizmadan geçtikten sonra göze geliyorsa bu türe yansıtıcı teleskop denir. Uzaydan gelen ışıklar merceklerden doğrudan geçip göze geliyorsa bu türe de kırıcı teleskop adı verilir.
Teknik özellikleri[ değiştir]Teleskobun gücü, topladığı ışık miktarıyla orantılıdır. Teleskobun objektif çapı büyüdükçe ışık toplama kabiliyeti artar. Mesela, 50 mm çaplı bir teleskop 5 mm çaplı gözbebeğine oranla (50/5)² veya 100 kat daha çok ışık toplar. Teleskoplarda yansıma kayıpları olabileceği için bu miktar yüzde on kadar azalır. Astronomlar parlaklık farklarını logaritmik artan değerler şeklinde tarif etmişlerdir. Parlaklıktaki 100 kat fark, teleskop skalasında 5 değeriyle görülür. Karanlık gecede insan gözü ışık şiddeti 5 değerli yıldızı görebilir. Kaliforniya'daki Palomar Dağında bulunan Hale Teleskobu objektif çapı 5,1 metredir. Bu teleskop göze nazaran bir milyon kat ışık toplar.
Teleskopta teşekkül eden görüntünün netliği atmosferin menfi yönde etkisine bağlı olarak değişir. Teleskoptaki kararlılık 2 yay saniyesi için geçerlidir. Atmosfer şartları, bazen bu açıyı 0,25 yay saniyeye kadar düşürür. Bu durumda inceleme yapılan yıldız değil de yakınındaki yıldıza ait görüntüler kaydedilebilir.
Teleskopta görülebilecek bir cisim aşağıdaki formülle ifade edilir:
Yay derecesi = 2,5 · 106 · λ / aλ radyasyonun dalga boyu ve a teleskop objektif açıklığıdır.
Teleskopun görevleri; radyasyon toplama, çözümleme ve büyültmedir. En önemli görevi ise radyasyon toplamadır. Teleskopta apertür adı verilen mercek ya da objektif aynasının ışık toplama yüzeyi arttıkça ışık toplama gücü de artar.
Gök cismini inceleyen teleskobun dünya dönüşünü takip edecek yukarı aşağı ve yana hareket etmesi için takip düzenleri vardır. Hareketlerin çok hassas olması gerekir. Atmosfer etkilerinin de hesaba katılarak teleskop konumuna hareket verilir. Teleskop hareketleri modern teleskoplarda elektronik devreler ve bilgisayar yardımıyla yürütülür.
"teleskop" kelimesinin kullanım örnekleri.
Bir başka özellikse stratejik özellik ki bu zaten konu olarak belli, bu anlamda hem enlem ve hem de boylam da bu çapta başka teleskop yoktur.
Bunun yanında Kuyruklu Yıldız oluşum deneyi, gökevi maketi, takımyıldızlar maketi ve teleskop yapımı uygulamalı olarak gerçekleştirildi.
Teleskop üzerindeki coğrafik konumlandırma sistemi sayesinde görülmek istenen bir gökcismi ya da yıldız birkaç dakika içinde otomatik olarak bulunabiliyor.
Bunun yanında 1 metre ve 60 santimetre ayna çaplı 2 teleskop daha bulunduğunu dile getiren Kırbıyık, bu teleskopların küçük olduğunu ve daha büyük teleskoplarla çalışmak istediklerini ifade etti.
İnşallah onaylanırsa 2,5 metre ayna çaplı yeni bir teleskop için hazırlıklarımızı yaptık.
AB ülkeleri, ABD ve Japonya ortaklığıyla Şili'de 40 metre ayna çaplı bir teleskop kurulmasının planlandığını dile getiren Kırbıyık, söz konusu teleskobun dünyanın en büyük teleskobu olacağını ve kullanılmaya başlandığı zaman evrendeki yeni yaşam izlerinin, yeni gezegenlerin keşfedilebileceğini bildirdi.