Vikipedi
Yereruyk (, Yereruyki tachar), Ermenistan'ın Şirak bölgesindeki Anipemza köyü yakınlarında yer alan bir arkeolojik sit. Antik bir Ermeni kilisesine sahiptir. Türkiye ile sınırı belirleyen Arpaçay ırmağı yakınlarındaki platonun üzerinde ve Ani antik kentinin 5 km güneydoğusunda kurulmuştur.Patrick Donabédian, Ereruyk: nouvelles données sur l'histoire du site et de la basilique, Mélanges Jean-Pierre Mahé, Travaux et Mémoires 18, Paris, 2014, s. 241-284.
Yereruyk'taki bazilika, Ermenistan'daki en eski Hristiyan anıtlarından biridir ve 1995'te UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi'ne eklenmiştir. Ermeni mimarisinin Paleo-Hristiyan döneme atıfta bulunan ilk örneklerinden biri kabul edilmektedir.
Tarihçe[ değiştir]Yereruyk'un tarihi 4. ve 5. yüzyıllara dayanmaktadır. Antik Ermenistan'ın Ayrarat bölgesinin Şirak kantonunda yer almaktadır. Kimler tarafında yapıldığı bilinmeyen kilise, 11. yüzyılda Kral III. Hovhannes-Smbat'ın eşinin çabalarıyla yenilenmiştir. 17. yüzyılda meydana gelen depremde hasar gördü.
Yereruyk, Toros Toramanyan'a göre sütunlar üzerine inşa edilen bazilika tarzı Ermeni kilise mimarisinin ilk örneklerinden biridir.Armen, Garbis (1992), An Architecture of Survival, s. 71, ISBN 0-9695988-0-7 Kilisenin çevresinde kalın duvarlar bulunmaktadır. Yakındaki diğer binalar, yer altı odaları ve su deposu incelendiğinde kilisesin gelişmiş bir yerleşim yerinin merkezinde yer aldığı düşünülmektedir.
Mimari[ değiştir]Üç koridoru ve kalın yan duvarları olan yapı, döneminin en büyük Ermeni kiliselerinden biridir. Yapının kuzey, batı ve güney bölümünde kemerli yollar ve bunların sonunda nişler ve apsis yakınında iki küçük şapel vardır. Kuzeydoğudaki şapel üst üste yapılan iki tonozun büyük bir bölümünü tutmaktadır.A. Khatchatrian, L'architectture Arménienne du IV au VI siècle, Paris, 1971, ss.45-48;95-96 Bazilikanın güney cephesinin doğu ucunda Yunanca bir yazıt vardır.K. J. Basmadjian, Les inscriptions arméniennes d'Ani de Bagnair et de Marmachen, Revue de l'Orient chrétien, vol. IIIH. H. Eprikian, Patkerazard bnashkharhik bararan (Illustrated Geographic Dictionary), vol. I, Venice, 1900, s.694G. Hovsepian, Kartez hay hnagroutian (Atlas of Armenian antiques), Shoghakat, n.1, Vagharshapat, 1913, s.179S. Djalaliants, Djhanaparhordouthioun i Metzn Hayastan (Journey to Major Armenia), vol. III, Tiflis, 1858, s.15K. Kostaniants, Vimakan Taregirk (Corpus Inscriptionum Annuarum), Biblioteca Armeno-Georgica, St. Petersburg, 1913, s.21H. Manandian, Knnakan tesoutioun Hay zoghovrdi patmouthian (Critical Anthology of the history of Armenian people), vol. III 2^ part, Erivan, 1960, s.273H. A. Orbeli, Divan Hay vimagrouthian (Corpus Inscriptionum Armenicarum), vol. I, Erivan, 1966, s.58H. Shahkhatouniants, Storahrouthioun Kathoghikè Edchmiatzni yev hing garavatsn Ayrarata (Description of Edchmiatzin convent and the five Regions of Ayrarat), vol. II, Edchmiatzin, 1842, s.43-44
Kaynakça[ değiştir]